تا قانون خانواده برابر: وفتی که صحبت از زنان افغانستان میشود، به یاد زنانی می افتیم که مجبور به پوشیدن برقع آبی و سفید هستند و اجازه خروج از منزل را بدون همراهی یک مرد محرم ندارند. این تصویری است از زنان افغانستان در دوران طالبان و با آنکه سالهاست از سقوط طالبان میگذرد، باز هم این تصویر تداعیکننده وضعیت زنان در این کشور است. در دوره رژیم طالبان بین سالهای 1996 تا سال 2001 زنان افغانستان تحت فشار و سرکوب شدید بودند، آنها وقتی که بدون شوهر و یا مرد محرم دیگری به بیرون میآمدند، توسط پلیس امر به معروف و نهی از منکر شلاق میخوردند و اگر پوشش دیگری غیر از برقع آبی یا سفید داشتند، باز هم گرفتار این مجازات وحشیانه میشدند. دختران اجازه رفتن به مکتب و زنان نیز اجازه کار کردن نداشتند و حتی یادمان میآید که برخی از زنان در دوران این رژیم به اتهام روسپیگری بعد از هر نماز جمعه در استادیوم ورزشی کابل اعدام میشدند.
گرچه حکومت افغانستان در دوران پس از طالبان قوانینی برای حمایت از زنان تصویب کرده و وزارت امور زنان افغانستان نیز برنامههای آموزشی برای ارتقای آگاهی زنان اجرا کرده است و دیگر دختران میتوانند به مکتب بروند و زنان نیز اجازه کار دارند، اما همچنان آمار خشونت علیه زنان در افغانستان، به صورت نگرانکنندهای بالاست.
براساس تازهترین تحقیقات، افغانستان خطرناکترین کشور برای زنان است. چرا که زنان در این کشور با انواع مشکلات که شایعترین آن خشونت خانوادگی است روبهرو هستند.
براساس آمار کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، در سال 2009 موارد خشونت علیه زنان به 2 هزار و 206 مورد و در سال 2010 به دو هزار و هفتصد و شصت و پنج مورد رسیده و در سال 2011 طبق آخرین آمار دو هزار و چهارصد و سی و سه مورد خشونت علیه زنان ثبت شده است. همچنین سازمان بینالمللی آکسفام در گزارشی که در ماه اکتبر 2011 منتشر کرد، اعلام کرد 87 درصد زنان افغانستان خشونتهای فیزیکی، آزار جنسی و ازدواج اجباری را تجربه کردهاند و سازمان ملل متحد نیز در گزارشی اعلام کرد که دولت افغانستان، قانون محو خشونت علیه زنان را به صورت کامل عملیاتی نکرده است.
در راستای مبارزه با خشونت در سال گذشته میلادی، وزارت امور زنان افغانستان کمپین 16 روزه مبارزه علیه خشونت بر زنان را تحت عنوان «صلح از خانه تا صلح در جهان» ایجاد کرد و این کمپین با برگزاری سمینارها و کارگروههای تصابیح جنسیتی، برگزاری نمایشگاه صنایع دستی و اعلانهای تلویزیونی و برنامههای آموزشی کوتاهمدت سعی کرد در راستای کاهش خشونت حرکت کند. در حالی که این اقدامات در حال صورت گرفتن است، ما روزانه خبرهای زیادی از خشونتهای خانوادگی علیه زنان در افغانستان میشنویم که نمونه آخر آن که بازتابی جهانی نیز داشت، سحرگل 15 ساله بود که در حالی که ناخنهایش کشیده شده بود، یک گوشش بریده شده بود و صورتش پر از زخم بود. در ولایت بغلان در شمال افغانستان توسط پلیس از زندانی که 6 ماه توسط خانواده شوهرش در زیرزمین خانه برای او ایجاد شده بود، در ماه دسامبر 2011 نجات یافت. مقامهای مسوول گفتند که دلیل شکنجه این دختر نوجوان مقاومت دربرابر خواست خانواده شوهرش برای فاحشگی بوده است. خشونت صورت گرفته علیه وی، به حدی بود که کرزای رییسجمهور افغانستان نیز دستور رسیدگی به این قضیه را داد و در دیدار شماری از اعضای شبکه زنان افغانستان، خشونت علیه زنان را یک عمل بزدلانه خواند و وزیر امور زنان افغانستان نیز تاکید کرد که عاملان این قضیه باید به اشد مجازات محکوم شوند و وعده داد که این قضیه را به صورت جدی پیگیری میکند. گرچه علارغم این تاکیدات و پی گیری ها، به باور کارشناسان و فعالان زن، خشونت علیه زنان در افغانستان همچنان ادامه دارد و به این سادگی آمار خشونت کاهش نخواهد یافت.
در راستای بررسی آخرین وضعیت زنان در افغانستان با دکتر حسنبانو غضنفر، وزیر امور زنان افغانستان وزارتخانهای که بعد از سقوط طالبان در راستای حمایت از زنان تشکیل شده است، به گفتوگو نشستیم. وی در این گفتوگو تاکید میکند که وضعیت زنان در این کشور براساس شاخصها رو به بهبود است و در ادامه به تشریح برخی از برنامههای وزارتخانه مطبوعش در راستای مبارزه با خشونت علیه زنان می پردازد.
متن این گفت وگو به شرح زیر است :
اکرم احقاقی: میتوانید گزارشی از وضعیت کنونی زنان در افغانستان پس از سقوط طالبان ارائه دهید؟
حسن بانو غضنفر: باید بگویم که وضعیت زنان در افغانستان بر اساس شاخصهای موجود رو به بهبودی است. در سابق حضور دختران در مکاتب بسیار کم بود ولی اکنون 38 درصد دختران در مکاتب تحصیل میکنند و 28 درصد از معلمان نیز در این مکاتب زن هستند. اکنون ما با پدیده جدیدی با عنوان خانمهای تجارت پیشه در افغانستان مواجه هستیم به نحوی که تعداد زیادی از شرکتها توسط خانمها اداره میشوند و رییس و معاون آنها خانمها هستند. NGOهای زنان در افغانستان مشغول به کار هستند و وزارت امور زنان افغانستان یک برنامه ده ساله برای بهبود وضعیت زنان این کشور تهیه کرده است که براساس آن تا سال 2018 تعداد دختران و پسران در مکاتب باید یکسان باشد و در دیگر موسسات نیز حداقل 30 درصد خانمها باید سهم داشته باشند. چه در تصمیمگیریها و چه در کارهای عادی و همچنین نقشهای مشورتی. اکنون 27 درصد نمایندگان مجلس افغانستان را زنان تشکیل میدهند و در لوییجرگه نیز شاهد حضور 27 درصدی بانوان هستیم.
در راستای مبارزه با خشونت علیه زنان، وزارت امور زنان افغانستان چه اقداماتی انجام داده است؟
در راستای مبارزه با خشونت علیه زنان قانون منع خشونت علیه زنان دو سال است که در کشور تصویب شده است و در تمام محاکم باید مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین قانون سرپرستی اطفال یتیم از طرف وزارت امور زنان افغانستان تهیه و در شورای وزیران تصویب شد.
در راستای حمایت از زنان مقررهای نیز برای زنان و دختران متواری شده از فامیل درنظر گرفته شده است. زنانی که در خانه مورد خشونت قرار گرفتهاند و از خانه فرار کردهاند، بر این اساس با این زنان همکاری میشود، برای آنها وکیل مدافع گرفته میشود و به جای امن منتقل داده میشود و در صورت امکان زمینه برای آشتی با فامیلشان محیا میشود.
به همین ترتیب کمیسیونهای منع خشونت در مرکز افغانستان و چندین ولایت ایجاد کردیم که این کمیسیونها وظیفه داشتند خشونتهای صورت گرفته علیه زنان را بررسی کنند که مثلا چرا این خشونتها صورت گرفته، به چه نحو صورت گرفته، آیا کسانی که این خشونتها را انجام دادهاند به جزای اعمال خود رسیدهاند و با قربانی خشونت چطور رفتار شده است.
خشونت یک مساله و در واقع یک پدیده اجتماعی و فرهنگی که کار وسیع فرهنگی میخواهد و در یکی، دو سال و حتی 10 سال نمیتوان آن را از بین برد و یا حتی به حداقل رساند. ما برنامه دیگری نیز داریم که از طریق منابر مساجد و امامها، حقوق زن در اسلام را تبلیغ کنیم و این کار را با همکاری وزارت ارشاد، حج و اوقاف افغانستان انجام میدهیم و معتقدیم این اقدامات در آینده در راستای کاهش خشونت موثر خواهد بود. از طرفی دیگر با حضور علما و منتفذین مناطق کنفرانسهایی را برگزار کردهایم که از طریق این کنفرانسها علما برای مردم تبیین می کنند که خشونت علیه زنان درست نیست و حق و حقوقی که مردان از آن برخوردارند به زنان نیز داده شده است و این کنفرانسها را ما در سطح منطقهای و در ولایتها و حتی سطح بینالمللی تلاش میکنیم برگزار کنیم و در این راستا در آیندهای نزدیک کنفرانسی را با حضور علما در رابطه با خشونت علیه زنان و نقش زن در اسلام برگزار میکنیم و میهمانانی نیز از کشورهای منطقه برای حضور در کنفرانس حضور خواهند داشت و احتمالا این کنفرانس در ماه اول سال 1391 برگزار خواهد شد.
آخرین وضعیت سحرگل، نوجوان 15 سالهای که توسط خانواده شوهرش مورد آزار قرار گرفته بود، چگونه است؟ با توجه به اینکه رییسجمهور افغانستان نیز دستور رسیدگی به این پرونده را داده بود.
سحرگل در حال حاضر در شفاخانه تحت مداواست و بعد از اینکه دوره درمانش به اتمام رسید، او را به پرورشگاهی که بتواند درس بخواند و به زندگی عادی خود ادامه بدهد، منتقل خواهیم کرد. او در خانواده شوهرش مورد اذیت و آزار قرار گرفته است و در این ارتباط خسر و خشو سحرگل دستگیر شدهاند و درصدد هستیم که شوهر او را که مقصر اصلی این ماجراست دستگیر کنیم و به جزای اعمالش برسانیم.
با تشکر از وقتی که در اختیارمان گذاشتید.