بیدارزنی: حذف سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاه، یکی از برنامه‌های مورد توجه دولت یازدهم بود؛ آنقدر که جز لیست وعده‌های 100 روزه رئیس جمهور قرار گرفت و بارها بر رفع آن تاکید شد اما حالا بعد از یک سال از روی کار آمدن دولت اعتدال، شواهد نشان می‌دهد تغییر چندانی در وضعیت سهمیه‌بندی جنسیتی به وجود نیامده است.
سهمیه‌بندی جنسیتی؛ سیاستی همیشگی
گرچه استفاده از سیاست سهمیه‌بندی جنسیتی از دهه 60 در رشته‌های پزشکی آغاز شد و بعدها در برخی از رشته‌های فنی نیز زنان حق تحصیل نداشتند، اما زمانی این سیاست، به مثابه راه‌حل در قبال مسئله‌ی اجتماعی‌ای مطرح شد که تا پیش از آن نه تنها مسئله نبود که به عنوان سند افتخار در زمینه سیاست های آموزشی مطرح می‌شد. مسئله از سال 1377 و با افزایش نسبت دختران به پسران در کنکور ورودی دانشگاه‌ها متولد شد. آمارهای سازمان سنجش تا سالهای بعد نیز روند رو به رشد ورود دختران به دانشگاه را نشان می‌داد.
در سال 1385، ایده سهمیه‌بندی جنسیتی، توسط تعدادی از نمایندگان مجلس هفتم تبدیل به طرح «پذیرش جنسیتی دانشجویان» شد تا در مجلس مورد بررسی قرار بگیرد. در مجلس هشتم، به این دغدغه، طرح «بومی گزینی جنسیتی» یا الزام دانشگاه‌ها به پذیرش دختران در نزدیکی محل سکونتشان، اضافه شد و با تصویب آن در مجلس دانشگاه‌های آزاد و دولتی ملزم به رعایت آن شدند.
از سال 1387، سهمیه‌بندی جنسیتی به شکل علنی در کنکور سراسری اعمال شد تا جایی که در کنکور سال 1391، تعداد سی و شش دانشگاه دولتی، زنان را از حضور در هفتاد و هفت رشته دانشگاهی حذف کردند. در سال های تحصیلی بعد وضعیت برخی رشته‌ها بهبود یافت اما در بسیاری از رشته‌های سهمیه‌بندی ادامه دارد. در دفترچه کنکور سال 93 نیز، همچنان سایه سهمیه‌بندی جنسیتی بر سر زنان سنگینی می‌کند.
کنکور 93، دانشگاه شیراز و محقق اردبیلی در صدر
در کنکور سال 93، وضعیت سهمیه‌بندی در سه دسته، سهمیه برابر برای دختران و پسران، سهمیه بیشتر برای پسران و حذف رشته‌ای در برخی دانشگاه‌ها برای دختران و پسران اعمال شده است.
دانشگاه محقق اردبیلی و دانشگاه شیراز بیشترین میزان سهمیه‌بندی جنسیتی را در چهار گروه علوم انسانی، تجربی، ریاضی، هنر و تقریبا در تمام رشته‌های خود اعمال کردند. دانشگاه شیراز در 36 رشته سهمیه بیشتر، در 3 رشته سهمیه دو برابر به پسران داده است و در 21 رشته سهمیه برابر برای دو جنس در نظر گرفته است. همچنین در رشته مهندسی مکانیک بیوسیستم (کشاورزی) و الهیات و معارف اسلامی، در این دانشگاه، دختران حذف شده اند. اما در رشته‌های مدیریت هتلداری و مدیریت جهانگردی و علوم تربیتی سهمیه بیشتری به دختران داده شده است.
دانشگاه محقق اردبیلی نیز در تمام رشته‌های خود سهمیه بندی را اعمال کرده است. در بیش از 40 رشته‌ی این دانشگاه سهمیه دو برابر و در 6 رشته سهمیه کمتر از دو برابر به پسران داده شده است.
دانشگاه گیلان، دانشگاه قم و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی نیز از جمله دانشگاه‌هایی هستند که در بیشتر رشته‌های خود سهمیه بندی را به نفع پسران اعمال کرده‌اند.
از میان دانشگاه‌های بزرگ و پرطرفدار، تنها در دانشگاه شهید بهشتی، سهمیه‌بندی‌ای در رشته‌های مختلف اتفاق نیفتاده است؛ اما دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبایی در بیشتر رشته‌های خود سهمیه برابر برای دختران و پسران در نظر گرفته‌اند. دانشگاه تهران در 42 رشته سهمیه برابر به دخترها و پسرها داده و در بیش از 27 رشته سهمیه نابرابر به نفع پسران اعمال کرده است.
دانشگاه علامه طباطبایی نیز در تمامی رشته‌های خود جز چند رشته سهمیه برابر جنسیتی اعمال کرده است. از آن جا که دانشگاه علامه، دانشگاه علوم انسانی است و تعداد شرکت کنندگان دختر در رشته‌های علوم انسانی بیشتر از سایر رشته‌هاست، اعمال این سهمیه بندی برابر تا اندازه ی زیادی حذف‌شدگی زنان را به دنبال خواهد داشت. البته دانشگاه علامه رشته‌های الهیات و معارف اسلامی و مدیریت هتلداری را تنها به دختران اختصاص داده و در رشته آمار سهمیه را به نفع پسران اعمال کرده است.
همان طور که انتظار می‌رفت بیشترین میزان نابرابری و حذف رشته‌ای برای دختران، در رشته‌های ریاضی و فنی اتفاق افتاده است. در رشته‌های شهرسازی، معماری، مهندسی آب، مهندسی صنایع، مهندسی برق، مهندسی نفت بیشترین نابرابری جنسیتی اتفاق افتاده است. در دانشگاه‌های رازی، آیت الله بروجردی، اردکان، بجنورد، ارومیه، بیرجند، بوعلی سینا، سید جمال الدین اسدآبادی، سیستان و بلوچستان، صنعت نفت، جندی شاپور، سهند تبریز، فردوسی مشهد، هرمزگان، یاسوج، مجتمع عالی گناباد، در بیشتر رشته‌های یاد شده، تعداد پذیرش پسران بیشتر از دختران است و در جاهایی این نابرابری به دوبرابر بودن پسران نسبت به دختران می‌رسد.
برخی رشته‌ها و فرصت های آموزشی در دانشگاه‌ها، با حذف دختران همراه بوده است. تنها در گرایش ریاضی و فنی بیش از 58 فرصت آموزشی در دانشگاه‌های مختلف، تنها به پسران اختصاص دارد. دانشگاه رازی در رشته‌های مهندسی صنایع، مهندسی عمران، مهندسی کامپیوتر، مهندسی مکانیک بیوسیستم (کشاورزی)؛ مرکز آموزش عالی لار در رشته‌های شهرسازی، صنایع، کامپیوتر؛ دانشگاه بوعلی سینا در رشته‌های مدیریت بازرگانی، مدیریت دولتی و صنعتی؛ دانشگاه رازی در رشته‌های مهندسی صنایع، مهندسی عمران، مهندسی مکانیک بیوسیستم (کشاورزی)؛ دانشگاه شهید باهنر در رشته مهندسی معدن، دانشگاه آیت اله حایری در رشته مدیریت مالی؛ دانشگاه بوعلی سینا در رشته‌های مهندسی شهرسازی، مهندسی صنایع، مهندسی عمران، حسابداری، مدیریت بازرگانی، مدیریت دولتی، مدیریت صنعتی؛ دانشگاه بیرجند در رشته‌های کاردان فنی برق، کاردان فنی معدن؛ دانشگاه خلیج فارس در رشته‌های مهندسی کامپیوتر و مهندسی صنایع؛ دانشگاه صنعت نفت در رشته مهندسی نفت گرایش استخراج نفت؛ دانشگاه امیر کبیر در رشته مهندسی معدن؛دانشگاه صنعتی بیرجند در رشته‌های مهندسی معدن و مهندسی عمران؛ دانشگاه جندی شاپور در رشته مهندسی عمران گرایش نقشه کشی؛ دانشگاه صنعتی هویزه- سوسنگرد در رشته‌های مهندسی برق و مهندسی مکانیک؛ دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دادگستری در رشته‌ی کارشناسی ارشد علوم قضایی؛ دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر در رشته مهندسی دریا گرایش مهندسی کشتی؛ دانشگاه قم در رشته‌های مهندسی صنایع و مهندسی مکانیک؛ دانشگاه یاسوج در رشته‌های آمار و کاربردها، مهندسی پلیمر، کاردان فنی عمران، کاردان فنی مکانیک؛ دانشگاه فنی و مهندسی گلبهار در رشته‌های مهندسی صنایع و مهندسی کامپیوتر؛ مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی اسفراین در رشته‌های کاردان فنی مکانیک و کاردان فنی مواد؛ مرکز آموزش عالی کاشمر در رشته علوم مهندسی آب؛ مرکز آموزش عالی محلات در رشته‌های علوم کامپیوتر، مهندسی صنایع، مهندسی عمران، مهندسی کامپیوتر و مرکز آموزش عالی هوانوردی و فرودگاهی کشور در همه رشته‌های خود فقط پسران را پذیرش می‌کنند.
در رشته‌های شاخه علوم انسانی رشته‌های مدیریت جهانگردی و مدیریت هتلداری، روانشناسی گرایش کودکان استثنایی، الهیات و معارف اسلامی رشته‌هایی هستند که در برخی دانشگاه‌ها تعداد دختران در آنها از پسران پیشی گرفته است.
در رشته‌های شاخه تجربی، رشته‌های دامپزشکی، مهندسی منابع طبیعی و زمین شناسی از رشته‌هایی هستند که یا سهمیه برابر دارند و یا متقاضی پسران در آنها بیشتر و در بسیاری دو برابر دختران است.
غیر از دانشگاه الزهرا، کوثر بجنورد، فرزانگان سمنان و فناوری‌های نوین سبزوار که تنها دختران حضور دارند، در دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم و سازمان اوقاف و امور خیریه، برخی رشته‌ها و دانشگاه گنبد در رشته‌های مدیریت بازرگانی، مدیریت بیمه و مدیریت صنعتی و دانشگاه لرستان در رشته مدیریت صنعتی تنها به دختران اختصاص داده شده است.
این میزان سهمیه بندی جنسیتی و حذف رشته‌ای در حالیست که بارها از سوی دولت اعتدال بر عدالت جنسیتی و توانمندی زنان و استفاده از ظرفیت زنان در عرصه‌های مختلف تاکید شده و وعده برداشتن سهمیه‌بندی جنسیتی بارها از سوی رئیس جمهور عنوان شده است، اما دفترچه کنکور سال 93 نشان می‌دهد سیاست حذف زنان از رشته‌های دانشگاهی هنوز به همان قوت در حال اجراست و تلاشی برای حذف آن صورت نگرفته است.