آنچه زنان مبتلا به ایدز باید بدانند

تا قانون خانواده برابر: برای زنان مبتلا به ایدز(HIV+) ، راه های گوناگونی جهت بهره مندی از یک زندگی سالم وجود دارد. استفاده مرتب از داروهای تجویز شده، تغذیه مناسب، ورزش منظم و مراجعه به پزشک متخصص زنان به صورت مستمر از جمله مواردی ا ست که زنان مبتلا به ایدز باید رعایت کنند.

مراجعه مستمر به پزشک زنان:

مراجعه زنان HIV+ به پزشک زنان و انجام آزمایشات منظم پاپ اسمیر[1] بسیار حائز اهمیت است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) توصیه می کند:

• زنان مبتلا به ایدز به محض اطلاع از بیماری خود مورد معاینه کامل و تست های مربوط به بیماری های زنانه از جمله پاپ اسمیر قرار بگیرند. اولین- تست پاپ اسمیر باید به محض اطلاع از بیماری انجام شود.
• آزمایش پاپ اسمیر بعدی شش ماه بعد از تست اول انجام شود.
• چنانچه نتیجه هر دو تست – نرمال باشند، تست پاپ اسمیر به صورت سالیانه انجام گیرد.
• زنانی که دارای عفونت های ایدزی یا دیسپلازی (سلول های غیرطبیعی) هستند باید هرشش ماه یکبار تست پاپ اسمیر را انجام دهند.

زنان مبتلا به ایدز همچنین باید تست سوزاک و کلامیدیا[2] را در مرحله ابتدایی از بیماری خود انجام دهند. همچنین در صورت داشتن شریک جنسی جدید و داشتن رابطه جنسی پرخطر این آزمایشات باید حتماً تکرار شود.

سوالاتی که پزشک زنان خواهد پرسید:

• تاریخچه و رفتار جنسی فرد
•  تعداد شرکای جنسی(زن/ مرد) در گذشته
• تعداد بارداری یا سقط جنین
• نوع روش جلوگیری از بارداری (در صورت استفاده)
• روش های احتمالی مورد استفاده جهت جلوگیری از انتقال بیماری های مقاربتی در فرد و شریک جنسی او

سوال های فوق ممکن است احساس ناامنی را در فرد بیمار بوجود آورد. اما فرد بیمار باید بداند که صداقت در پاسخگویی به این سوال ها می تواند کمک قابل توجهی به او در پروسه درمان بیماری اش داشته باشد.

در مرحله بعد، پزشک به معاینه بیمار می پردازد.

• معاینه پستان: در این مرحله با انجام معاینات به احتمال وجود تومور یا بافت های غیرطبیعی پرداخته می شود.
• معاینه لگنی: در این تست پزشک وجود هرگونه برآمدگی، زخم یا علائم بیماری دیگر را در خارج از دستگاه تناسلی بیمار بررسی می کند. در مرحله بعد پزشک با وسیله ای به نام اسپکولوم به بررسی دیواره های واژن و گردنه رحم می پردازد.

سپس پزشک تعدادی از سلول های دهانه رحم را برای تست پاپ اسمیر به آزمایشگاه می فرستد. با بررسی های میکروسکوپی چنانچه بافت های غیر طبیعی وجود داشته باشد مشخص شده و تست ها و آزمایشات تکمیلی تجویز خواهد شد.

• پاپ اسمیر مقعدی: زنان HIV+ ممکن است به عفونت های مقعدی که می تواند موجب بروز سرطان در این ناحیه گردد مبتلا باشند. پاپ اسمیر مقعد بهترین راه برای تشخیص عفونت های مقعدی است. در این روش نیز پزشک با ارسال سلول های برداشته شده از ناحیه مقعد و فرستادن آن ها به آزمایشگاه وجود هرگونه بافت و سلول های غیرطبیعی را تشخیص میدهد.

مشکلات متداول زنانه:

بسیاری از بیماری ها و مشکلات مربوط به زنان در زنان HIV+ بسیار جدی تر از زنانی است که به این بیماری مبتلا نیستند. به طور مثال چنانچه عفونت های ایجاد شده مثلاً در هنگام زایمان تحت درمان قرار نگیرند و سریع به آن رسیدگی نشود، زنان HIV+ ممکن است به بیماری التهابی لگن (PID) و یا سرطان گردنه رحم مبتلا شوند.

بیماری های قابل انتقال از طریق رابطه های جنسی:

عفونت و بیماری های مقاربتی می تواند از طریق رابطه جنسی (واژن، آنال یا اورال سکس) از یک فرد به فرد دیگر منتقل گردد. بیش از 25 نوع بیماری مقاربتی شناخته شده است که در اینجا به تعداد شایعی از این بیماری ها اشاره گذرایی می شود:

• کلامیدیا: یکی از شایع ترین بیماری های مقاربتی است که هم در زنان و هم در مردان در تمام رده سنی ایجاد میشود اما احتمال ابتلای زنان به این بیماری بیش از مردان است و احتمال ابتلا به مبتلایان ایدز به این بیماری 5 برابر بیشتر از دیگر زنان است.

علايم و عوارض در زنان

• ترشحات واژن، سوزش و درد هنگام دفع ادرار، درددرناحيه ي تحتاني شكم كه ممکن است باتب و تهوع همراه باشد ، قاعدگي نامنظم، خونريزي در مواقع غیرقاعدگی، خارش و سوزش در واژن، وجود درد درهنگام مقاربت، عفونت لگن(PID) (كه يكي از عمده ترين علل عقيم شدن زنان درسنين باروري است)و تكرر ادرار. 

علايم و عوارض در مردان

• ترشحات از آلت تناسلي (ممكن است سفيد يا شيري رنگ باشد)، سوزش و درد در هنگام دفع ادرارو تورم و درد در ناحيه بيضه ها(كه ممكن است منجربه عقيم شدن گردد)[3]

سوزاک: سوزاك توسط باكتري به نام نايسريا گونوره ايجاد مي شود. سوزاك معمولا از فردي به فرد ديگر بر اثر مقاربت جنسي منتقل شده و گسترش مي يابد. يك فرد ممكن است از طريق غشاي مخاطي دهان، مقعد ،مجراي خروجي مثانه، مهبل (واژن) نيز آلوده شود و براي گسترش عفونت نيازي به انزال نيست. شايع ترين محل عفونت در زنان مدخل يا گردن رحم است.  حدود 50% از موارد عفونت ،عفونت دهانه رحم است و علائم ظاهري آن عبارتند از : خارش واژن، ترشحات غير طبيعي واژن و خونريزي بين دوره هاي قاعدگي ، عفونت مجراي مثانه، سوزش هنگام دفع ادرار را ايجاد مي كند. [4]

زگیل تناسلی(ویروس پاپیلومای انسانی) : اين بيماري يكي از شايع ترين بيماري هاي مقاربتي در جهان است كه به آن HPVنيز مي گويند. عامل اين بيماري ويروس پاپيلوماي انسـاني (Human Papillomm Virus) است. علايم اين بيماري شامل تومورهاي گوشتي كوچكي هستند كه ممكن است در هر كجا از ناحبـه ي تناسلي مرد يا زن پديدار شوند.زگيل ممكـن اسـت روي آلات تناسلي و يا اندام هاي مختلف مانند دستان رشدكنند در ابتدا ممكن است شخص متوجه ظاهرشدن لكه هاي سفيد يا صورتي يا لكه هاي بزرگتري شبيـه گل كلم روي ناحيه تناسلي خود شود.اين نوع زگيل در حوالي ناحيه ي خارجي واژن،پنيس،پوست بيضه،مقعد و يا حتي در روده نيز ديده مي شود[5].

هپاتیت(هپاتیت A، هپاتیت B، هپاتیت C): عامل بیماری هپاتیت ویرال(ویروسی) یک ویروس است و در ابتدا می‌تواند مثل یک سرماخوردگی بروز نماید. ولی بیماری مزمن هپاتیت “C” بر عکس سرماخوردگی معمولی به دلیل از کار افتادن کبد و مشکل بودن درمان می‌تواند حیات بیمار را تهدید کند. بیشتر مبتلایان به هپاتیت از نوع C و B علائمی ندارد. برخی از این بیماران علائم سرشتی عفونت ویروسی را نشان می‌دهند از قبیل خستگی، دل درد، درد عضلانی و تهوع و بی اشتهایی، ولی در موارد پیشرفته علائم نارسایی کبدی بروز می‌کند که شامل تورم شکم، اندامها، یرقان و خونریزی‌های گوارشی و … است[6] .

ویروس هرپس سیمپلکس( تب خال تناسلی): تبخال تناسلی یک بیماری منتقل ‌شونده از راه جنسی است که باعث زخم‌ های کوچک دردناک در ناحیه تناسلی می ‌شود. این علایم ممکن است با تب، خارش، سوزش و اشکال در ادرار کردن همراه شود. اما بسیاری از زنانی که به این بیماری مبتلا هستند، متوجه آن نمی‌ شوند زیرا یا تنها علایمی خفیف و موردی دارند، یا اصلا علامتی ندارند. ابتلا به تبخال تناسلی در زنان همچنین ممکن است با التهاب واژن، عفونت مجاری ادراری، یا حتی همورویید اشتباه شود.

ایدز: به معنی ویروس نقص ایمنی انسان است. با کاهش قدرت سیستم دفاعی٬ به مرور زمان بدن آماده ابتلا به بیماری هایی می شود که به طور معمول در مردم عادی دیده نمی شوند.  این بیماری ها به صورت بیماری های ریوی ، اسهال های شدید و مزمن ،‌ تب های طولانی ، کاهش وزن ،‌ اختلالات شخصیتی ،‌ بیماری های مغزی و پوستی خود را نشان می دهند که در نهایت منجر به مرگ فرد مبتلا خواهند شد.[7]

سیفلیس: سيفليس نيزمانندكلاميديا و سوزاك يك بيماري باكتريايي است.اين بيماري داراي چهار مرحله در بعضي مـنابع به سه مرحله تقسيم بندي شده است که در صـورت عدم درمان مراحل قبل، مراحل بعدي رُخ مي دهد. اين بيماري در مـناطق شهري رايج‌تر از مناطق روستايي است[8].

تریکوموناسیس : عامل این بیماری یک نوع انگل به نام تریکومونا است که اکثراِ در اثر نزدیکی با فرد مبتلا ، بیمار درگیر آن خواهد شد. گاهی بیمار مدتها این بیماری را دارد بدون اینکه علائمی داشته باشد. افزایش ترشح واژن، تغییر رنگ آن به صورت آبکی، یا زرد رنگ و یا گاهی سبز کمرنگ، بوی بد، خارش و سوزش، درد و سوزش در هنگام دفع ادرار از علائم آن است. اکثراً احتیاج به درمان خوراکی دارد.[9]

عفونت های قارچی (عفونت مخمر، کاندیازیس واژن، واژنیت)

کاندیازیس از عفونت های بسیار شایع واژن که حاصل فعالیت یک قارچ است. این قارچ به طور معمول در بدن انسان(در واژن) وجود دارد و با باکتری های مفید در تعادل است. هنگامیکه عدم تعادل رخ میدهد و رشد بی رویه قارچ (overgrows) ایجاد می شود، این بیماری بروز پیدا می کند. کاندیازیس دارای علائمی چون خارش، سوزش و درد در اطراف واژن و مقعد است. همچنین ممکن است ترشحات غلیظ سفیدرنگی در فرد مبتلا دیده شود. بیماری های عفونی در زنان مبتلا به ایدز معمولاً به سختی قابل درمان هستند. موارد زیر می تواند موجب افزایش احتمال ابتلا به این بیماری ها گردد:

• مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها، استروئیدها و قرص های جلوگیری از بارداری
• مصرف صابون های معطر و پوشیدن لباس زیر تنگ
• ناتمام ماندن دوره درمان بیماری های عفونی (فرد باید تا اتمام دوره درمان خود حتماً از داروهای تجویز شده استفاده کند)

درمان:

• استفاده از پمادهایی نظیر Monistat یا Gyne-Lotrimin یا پمادهای ضدقارچ (زنان مبتلا به ایدز غالباً نیاز به دوره های درمانی طولانی مدت دارند). هنگام انتخاب این پمادها باید اطمینان حاصل شود که پماد مورد استفاده برای درمان بیماری های عفونی واژن است نه جهت رفع خارش آن.
• استفاده از داروهای خوراکی تجویز شده نظیر Nizoral (کتوکونازول) یا Diflucan(فلوکونازول) یا Sporanox (ایتراکونازول) که برای درمان عفونت های شدید است. باید توجه داشت که بسیاری از داروهای استفاده شده برای درمان عفونت ها با داروهای ایدز اثر هم پوشانی دارند و همچنین بسیاری از این داروها برای خانم های باردار مناسب نیستند. قبل از استفاده از داروهای تجویز شده حتماً اطمینان حاصل شود که پزشک از داروهای مرتبط با ایدز آگاهی کامل دارد و داروهای تجویز شده با آگاهی از بارداری یا تصمیم به باردار شدن صورت گرفته است.

پیشگیری از عفونت های قارچی:

 برای پیشگیری از عفونت های قارچی واژن راه های مختلفی وجود دارد از جمله:

• نوشیدن شیر حاوی اسیدوفیلوس یا ماست حاوی باکتری های فعال. همچنیم برخی از مواد غذایی می توانند موجب رشد قارچ ها شوند. پزشکان توصیه می کنند تا حد امکان از مصرف مواد غذایی حاوی مخمر، شکر، گندم و کافئین اجتناب شود. الکل موجود در مشروبات الکلی و نیکوتین در دخانیات نیز به رشد قارچ و مخمرها کمک فزاینده ای می کند. همچنین چون مخمر و قارچ در محل های مرطوب رشد می کنند از پوشیدن لباس زیر تنگ و یا شلوار های تنگ که میتوانند موجب رشد مخمرها شوند، اجتناب شود. لباس های زیر از جنس کتان بهتر از لباس های زیری است که از جنس نایلون یا پلی استری هستند. لباس زیر از جنس کتان می تواند رشد این قارچ ها را به حداقل رساند.

بیماری های التهابی لگن(( PID: 

بیماری های التهابی لگن اشاره به التهاب و تورم قسمت های فوقانی دستگاه تناسلی زنان (تخمدان ها، رحم و لوله های فالوپ)دارد که توسط بروز چندین بیماری عفونی از جمله بیماری های مقاربتی نظیر سوزاک و کلامیدیا ایجاد میشود. التهاب های لگنی از طریق واژن به اندام های دیگر بدن سرایت کرده و زیان های جبران ناپذیری از جمله ناباروری را بوجود می آورد.

شایع ترین علائم التهاب لگنی درد در ناحیه شکم، قاعدگی نامنظم، خونریزی های واژنی در زمان های غیرقاعدگی، ترشحات واژنی دردناک و تکرر ادرار است. زنانی که دارای بیماری التهاب لگن پیشرفته هستند باید تحت مراقب پزشک قرار گرفته و یا به وسیله آنتی بیوتیک در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرند.

مشکلات قاعدگی:

بسیاری از زنان مبتلا به ایدز دارای اختلالات شدید در قاعدگی خود هستند. این بی نظمی ها در صورت بالا بودن CD4 و یا مصرف داروهای درمانی ایدز می تواند تا حدودی کاهش یابد.

یائسگی: 

یائسگی از سن 38 تا 58 سالگی در زنان معمولاً به خاطر تغییرات طبیعی بدن از جمله کاهش ترشح استروژن رخ میدهد. علائم یائسگی اختلال در دوران قاعدگی( میزان خون، تعداد روزهای دوره و تناوب دوران قاعدگی)، گرگرفتگی و خشکی واژن است.

برخی تحقیقات نشان می دهد که زنان مبتلا به ایدز معمولاً نسبت به زنان غیر مبتلا ممکن است یائسگی را زودتر تجربه کنند. این اتفاق ممکن است به علت کم خونی، کاهش ترشح هورمون ها، کمبود وزن و اثرات داروهای مصرفی باشد.

چگونه می توان خود را برای معاینه پزشک زنان آماده ساخت:

برای به دست آوردن بهترین تتیجه در معاینات فیزیکی بهتر است:

• پریود نباشید: بهترین زمان برای معاینات پزشکی زنان یک یا دوهفته بعد از اتمام قاعدگی است.
• عدم برقراری رابطه جنسی واژنی 24 ساعت قبل از معاینه

سوالاتی احتمالی پزشک:

• شروع آخرین دوره قاعدگی 
• طول دوره قاعدگی
• فاصله بین دو قاعدگی
• زمان آخرین معاینه فرد توسط پزشک زنان( چنانچه به پزشک جدیدی مراجعه شده است.)
• داشتن نتیجه غیرطبیعی پاپ اسمیر در گذشته. چنانچه جواب مثبت باشد در خصوص زمان آن و دوره های درمانی که انجام گرفته سوال خواهد شد.
• تغییر در قاعدگی(میزان خون، تعداد روزهای دوره و تناوب دوران قاعدگی)
• ترشحات غیرطبیعی واژنی
• احساس درد در ناحیه شکمی یا لگنی
• خونریزی بعد از رابطه جنسی یا در هنگام رابطه
• داروهای مصرفی (از جمله داروهای ایدز)

از پزشک خود سوال بپرسید:

بسیار مهم است که زنان هنگام مراجعه به پزشک لیستی از سوالات خود را همراه داشته باشند. بسیاری از زنان از پرسیدن سوال های بهداشتی و مراقبتی واهمه دارند و پرسیدن آن ها را به تأخیر می اندازند. سوال هایی که زنان ممکن است از پزشک خود بپرسند:

• واکسیناسیون هپاتیتA، B، C
• تنظیم خانواده و جلوگیری از بارداری
• داشتن رابطه جنسی ایمن و رضایت از آن رابطه
• بی نظمی های قاعدگی
• بی اختیاری ادرار یا تکرر ادرار
• صحبت از آزار و اذیت های احتمالی(جنسی یا انواع دیگر خشونت ها)

در خاتمه تأکید میشود که انجام معاینات پزشکی( زنان) یکی ازمهمترین نکاتی است که زنان مبتلا به ایدز باید برای بالابردن حفظ سلامتی خود به کار ببرند. انجام معاینات مستمر و پاپ اسمیر می تواند موجب تشخیص بیماری هایی گردد که در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارند و این معاینات می تواند از گسترش این دست بیماری ها که می توانند درصورت حاد شدن صدمات جبران ناپذیری به بیمار وارد نمایند جلوگیری کند.

برگردان: بنفشه جمالی

منبع: http://www.thewellproject.org/en_US…