تاکید بر ذاتی بودن نقشهای سنتی زنانه در سینما

0
364

تاقانون خانواده برابر: فیلم زندگی خصوصی به کارگردانی محمد حسین فرحبخش زندگی مردی را به تصویر می کشد که زمانی یکی از مسئولین نظام بوده و امروز مدیرمسئول روزنامه ای مردمی است . در ابتدای این فیلم کارگردان مروری بر گذشته زندگی آقای کیانی دارد که در اوایل انقلاب از حمله به زنان بدحجاب تبدیل به شکنجه گر نظام و پس از آن یکی از مسئولین رده بالای نظام می شود . در این پروسه که آقای کیانی خود آن را یک بازی می نامد وی بخاطر اختلافات داخلی از پستش کنار گداشته شده و منتقد نظام حاکم بر کشور می گردد.

این منتقد که اینک قهرمان نسل جوان گردیده در روزنامه خود بی پروا ظاهرا از دغدغه مردم می نویسد که در واقعیت به تسویه حساب های شخصی می پردازد. فیلم زندگی خصوصی تنها زندگی خصوصی اقای کیانی را مورد بررسی قرار نداده بلکه به زندگی سیاسی و اجتماعی وی نیز می پردازد. نقد حاضر اما تنها به زندگی خصوصی این فرد در فیلم می پردازد:

آقای کیانی با همسر خود فروغ و فرزندش در ابتدای فیلم زندگی به ظاهر مطلوبی دارند اما در میانه فیلم زنی نویسنده که که به تازگی از اروپا بازگشته به واسطه یکی از دوستان مشترکشان وارد زندگی این مرد می شود. پری نویسنده ای تواناست و جذابیت های یک دختر امروزی را داراست . او به تنهایی در آپارتمان زیبایی زندگی می کند و متعلق به طبقه مرفه جامعه است.

پری زمانی که از ازدواج و طلاق از همسر سابقش صحبت می کند از طلاق به زیبایی یاد کرده و معتقد است که ازدواج مانع استقلال زنان می شود و انسان مستقل باید از این قید و بندها خلاص شود. او به استدلالات مذهبی کیانی با پوزخند جواب میدهد و توجیهات شرعی وی مورد تمسخر زن جوان قرار می گیرد. پری در ابتدا زنی روشنفکر و غیر مذهبی و فمنیست نشان داده میشود اما همین زن روشنفکر در اولین جلسه آشنایی به پیشنهاد صیغه کیانی با خوشحالی و بدون تامل پاسخ مثبت می دهد.پس از آن پری روشنفکر به زنی سنتی تبدیل می شود که بخاطر ماندن با مدیرمسئول قهرمان از همه چیزش می گذرد. از این پس ادبیات روشنفکرانه اش به ادبیات عامی و سخیف تبدیل می شود که فروغ همسر اقای کیانی را شیربرنج خطاب می کند.

در ادامه فیلم وی نه نویسنده است و نه زنی مستقل بلکه یک زن سنتی است که تنها کارش تعقیب خانواده کیانی است و دغدغه اش فرزندی است که از آقای کیانی حامله شده است .

تفکری که مشکل زنان فمنیست را کمبود عشق و مرد در زندگی می داند حاکم بر فیلم زندگی خصوصی است . زنان مستقل پس از یافتن یک مرد دوباره در قالب سنتی و تاریخی خود فرو می روند و نقشهای مادران خود رو می پذیرندزیرا نقشهای سنتی با ذات زنان همخوانی دارد و اساسا زنان را از آن گریزی نیست . پری می تواند نویسنده و روشنفکر باشد و مردان را مانع استقلال خود بداند اما تا زمانی که کیانی هنوز وارد زندگی وی نشده است . در واقع کیانی زندگی پری را کاملا دگرگون کرده و شخصیتی دیگر برای پری می سازد که چنین تغییری برای بیننده قابل باور نیست .

این فیلم در حالیکه تفکر فوق را به جامعه می قبولاند و بر ذاتی بودن نقشها ی سنتی در زنان اصرار دارد اما مسئله ازدواج موقت را نیز مورد بررسی قرار می دهد. دردسرهای کیانی با همسر قانونی اش پس از پذیرش صیغه˓پنهانکاری ها و استرس هایی که به او و فرزندش وارد می شود در واقع آسیب های وارد شده به خانواده را در ازدواج موقت بخوبی نشان می دهد البته این موارد پیش از این در فیلمهای دیگر سینمای ایران نیر بخوبی نشان داده شده است که شوکران از جمله این فیلمها است .

اما این فیلم با فیلم های دیگر تفاوتهایی دارد ˓اینبار صیغه خانواده مردی را متزلزل کرده که خود از مسئولین پیشین نظام بوده و از موافقین صیغه است و دین را از این جهت دین پیشرویی می داند زیرا برای همه احساسات وی چاره ای اندیشیده است .

در صحنه های زیادی از فیلم زندگی خصوصی تناقض وجود دارد یکی از این صحنه ها مربوط به زمانی است که کیانی نزد سردار سپاه که از دوستان پیشین وی است رفته و داستان را بازگو می کند سردار سپاه معتقد است که کیانی باید مسئولیت فرزند حاصل از ازدواج موقت را بپذیرد و برای کیانی اظهار تاسف می کند که وی به انسانی غیر اخلاقی تبدیل شده است. از او می خواهد درباره زندگیش فکر کند در حالیکه وی سردار سپاهی است که خود ازدواج موقت را تبلیغ می کند و کیانی بر اساس استاندارهای اخلاقی نظام عملی غیراخلاقی مرتکب نشده است .

آقای کیانی اما پس از همه این مشکلات صیغه را عامل تخریب زندگی خود نمی داند بلکه زنی را مقصر قلمداد می کند که قواعد دنیای صیغه را رعایت نکرده و دلبسته مرد شده است. پری در واقع عامل شر در فیلم معرفی می شود نه صیغه.

پری پس از آتش زدن ماشین کیانی و تلاش برای بی آبرو کردن وی در انتها که مرد ظاهرا او را پذیرفته است دوباره در نقش زن آرام و مطیع فرو می رود و به آینده ای می اندیشد که در کنار فرزند و شوهر نصفه و نیمه اش زندگی می کند . آرزویی که ایده آل زنان سنتی است.

پایان تلخ بیشتر بر جنبه های سیاسی فیلم دلالت دارد اما در پایان دردناک و غیر منتظره فیلم آقای کیانی با قتل پری در واقع عامل تیره بختی هایش را ار بین میبرد زیرا علت آسیب زندگی اش را در وجود پری می بیند .