بیدارزنی: بر خلاف باور عموم، فردی که در حوزه کودک مشغول به کار است، با مشکلات ویژه‌ای روبه‌رو است. یکی از مهم‌ترین مشکلات مربیان مهدکودک، دستمزد بسیار پایین و نداشتن بیمه است. علاوه بر این مربیان با موضوعاتی چون احساس ترس از آینده شغلی، عدم وجود جایگاه شغلی و سازمانی مشخص و آسیب سلامت جسمی روبه‌رو هستند .
من سالهاست به دلیل علاقه‌ام به حوزه کودک، مربی مهدکودک‌های زیادی در رشت بوده‌ام. در بازه زمانی مختلف با تعداد زیادی از مربیان در رشت گفتگو کرده‌ام. این گفتگوها به من کمک کرده است که تنها به تجربه خودم اکتفا نکنم و بتوانم تصویری نسبتا شفاف از اوضاع و شرایط مربیان مهدکودک در شهر رشت ارائه دهم. ماحصل گفتگوها به قرار زیر است.
مربیان مهدکودک در مواجهه با کار دشوار و دستمزد پایین
از میزان درآمد مربیان مهدکودک در رشت آمار رسمی در دسترس نیست ولی بنا به گفته بسیاری از مربیان، درآمد آنها نسبت به زمان و انرژی‌ای که صرف می‌کنند، بسیار کم است و هزینه‌‌های آنها را نیز پوشش نمی‌دهد. اکثر مربیان که در مصاحبه شرکت داشتند، اعلام کردند نه تنها بیمه نبودند بلکه دستمزد دریافتی آنها، برابر با نصف حداقل حقوق مصوب قانون کار برای یک کارگر بوده است.
بعضی از مربیان می‌گفتند :که گرفتن مرخصی کار آسانی نبود و اگر هم موفق به گرفتن مرخصی می‌شدند از حقوق انها کسر می‌شد. حتی اگر دلیل عدم حضورشان در محل کار بیماری می بود .موضوع دیگر، بعضی از مربیان ناچار بودند علاوه بر زمانی را که در محل کار سپری می کنند، ساعاتی را در منزل به برنامه ریزی برای فعالیت های در کلاس اختصاص دهند. ساعاتی که در قبالش هیچ دستمزدی دریافت نمی کردند .
موضوع دیگری که در صحبت‌های مربیان از شرایط شغلی‌شان، پر رنگ جلوه می‌کرد به خطر افتادن سلامتی آنها بود. اکثر آنها به دلیل نشستن های نامناسب و ایستادن‌های طولانی در کلاس و کارگاه‌ها، درد در ناحیه گردن و کمر را گزارش داده بودند و همچنین در معرض بعضی از بیماری های ویروسی بودند؛ مثل سرماخوردگی‌های مکرر در طول سال و عفونت‌های چشمی. سرایت بعضی از بیماری ویروسی از کودکان به مربی در مهدکودک‌ها بسیار شایع است اما متاسفانه تعداد کمی افراد تمایل به گزارش این مورد دارند.
همچنین بخوانید: جدال با کرونا، وقتی امنیت شغلی به صفر می‌رسد!
مربیان مهدکودک بدون بیمه و قرارداد رسمی
با استناد به گفته‌های مربیانی که در مصاحبه شرکت داشتند، در شهر رشت اکثر مربیان بیمه نیستند و ما بین مربی و کارفرما هیچ قراردادی بر اساس قانون کار تنظیم و نوشته نمی‌شود.
براساس ماده ۷ قانون کار، تمامی قراردادهای کار، اینگونه تعریف می‌شوند: «قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر در مقابل دریافت دستمزد، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می‌دهد.» در این تعریف کارفرما همان مدیران و مالکان مهدکودک هستند که طرف قرارداد با مربی محسوب می‌شوند.
بر اساس قانون کار، کارفرما موظف است تمامی اشخاصی که به کار می‌گیرد را بیمه کند. درباره این مساله ماده ۱۴۸ قانون کار توضیح داده است و می‌گوید که هیچ تفاوتی در نوع قراردادها نیست و تمامی افراد تحت امر کارفرما باید بیمه شوند. با این وجود این قوانین مصوب ضمانت اجرایی پایینی دارند و در مشاغل زیادی به اجرا در نمی‌آیند.
عدم پرداخت حقوق براساس قانون کار، چندین دلیل می‌تواند داشته باشد:
– خصوصی بودن مهدکودک‌ها و عدم حمایت مالی دولت از این موسسات،
– نبود نظارت موجود بر عملکرد مهدکودک‌ها در پرداخت حقوق و بیمه کارکنان،
– میزان حقوق پرداختی در بعضی از شهرها، بدون توجه به قانون کار فعلی، تبدیل به یک عرف می‌شود.
این موضوع در شهرهایی مثل رشت بسیار پر رنگ است و در مشاغل زیادی دیده می‌شود. درآمدِ تعیین‌شده برای مربیان مهدکودک هم از این قاعده مستثنا نیست.
دلیل دیگر زنانه بودن این شغل در تقسیم‌بندی جنسیتی است که برساخته اجتماع است. معظلی که گریبان‌گیر بسیاری از مشاغل است که مهر زنانه خورده‌اند و باعث می‌شود دستمزد بسیار پایینی به کسانی که در آن شغل مشغول به کار هستند، تعلق گیرد. زیرا تصور می‌شود مردان نان‌آور هستند و دستمزد زنان فرعی است و برای خانواده حیاتی محسوب نمی‌شود، در بعضی از جوامع نوعی تقسیم‌کار بر حسب جنس وجود دارد. یعنی کارهایی خاص زنان و کارهایی خاص مردان پنداشته می‌شود. تقسیم‌کار جنسی برساخته‌ی اجتماع است و ربطی به تفاوت‌های دو جنس ندارد. یعنی مشاغل مُهر مردانه یا زنانه می‌خورند و نقش‌هایی که زنان در جامعه ایفا می‌کنند، محصول جبری طبیعت آنها نیست.
تاثیر کرونا بر وضعیت شغلی مربیان مهدکودک
همان طور که اشاره شد وضعیت اقتصادی مربیان مهدکودک مناسب نبوده و نیست. این وضعیت با شیوع ویروس کرونا بسیار بغرنج‌تر شده است. هم اکنون بیش از یک سال و نیم از همه‌گیری کرونا در کشور ما می‌گذرد؛ ویروسی که نه تنها بروز و ظهورش خسارت‌های جانی بسیاری به دنبال داشت بلکه بسیاری از مشاغل را با ورشکستگی و تعطیلی دائمی روبه‌رو کرد. مهدکودک‌ها هم جز مشاغلی بودند که در رکود و افت اقتصادی ناشی از همه‌گیری ویروس، آسیب‌های جدی بسیاری را متحمل شدند .
مدیر کل بهزیستی استان گیلان با اشاره به بیکار شدن ۲۵۰۰ مربی مهدکودک به دلیل شیوع کرونا، پیش‌بینی کرده بود که تداوم شرایط پاندمی، منجر به ورشکستگی و تعطیلی دائم مهدکودک‌ها خواهد شد. این آمار فقط مربوط به مهدکودک‌هایی بود که زیر نظر بهزیستی بودند. حال آنکه در رشت، موسسات و آموزشگاه‌های دیگری هم برای آموزش کودکان پیش از دبستان وجود دارد که زیر نظر اداره ارشاد و اصناف مربوطه است. این موسسات هم در زمان پاندمی کرونا تعطیل یا نیمه تعطیل شدند و تعداد زیادی از پرسنل آنها شغل خود را از دست دادند که در آمار رسمی ثبت هم نشده‌اند!
همچنین بخوانید: حمله ویروسی به اشتغال زنان
مربیان باید تحت نظارت قانون کار باشند
امروزه در جوامع پیشرفته، مربیان کودک از شرایط اقتصادی و شغلی نسبتا خوبی برخوردار هستند، به دلیل اهمیت دادن این جوامع به مقوله آموزش و همچنین پذیرش این موضوع که مربیان نقش بسزایی در رشد و پرورش کودکان، پیش از دبستان دارند. نقشی که با به‌کارگیری روش‌های آموزشی مناسب زمینه‌ساز شکوفایی و رشد استعدادهای کودکان هر جامعه‌ای است.
آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان به عنوان یک مقطع تحصیلی پایه برای کودکان ۳ تا ۶ ساله را در بر می گیردکه برای رشد کلی و همه جانبه کودک اهمیت دارد زیرا شش سال اولیه زندگی انسان، سال هایی حساس هستند که میزان رشد در این سالها نسبت به مراحل دیگر رشد، سرعت بسیار بیشتری دارد. پرورش کامل استعدادهای کودک، در این بازه زمانی حساس نیازمند برخورداری از محیط و برنامه مناسب آموزشی و اجرای این برنامه‌ها توسط یک مربی کاربلد است.
در این میان، مربیان برای تحقق هر چه بهتر اهداف آموزشی خود به کودکان نیاز دارند تحت نظارت قانونی کار کنند که حقوق آنها را به رسمیت بشناسد. قانونی که حقوق مکفی، مرخصی بر اساس شرایط و قراردادی تضمین شده را برای آنها به ارمغان بیاورد. عدم امنیت شغلی و تجربه مکرر بی‌ثبات‌کاری موجب تضعیف جایگاه این حرفه و بالطبع تضعیف کیفیت آموزش در حوزه کودک خواهد شد که خود آسیبی جبران‌ناپذیر برای کل جامعه به همراه خواهد داشت.