بیدارزنی: دکترعالیه شکربیگی «عضو انجمن جامعه شناسی ایران » در مقاله ای تحلیلی به بررسی موانع و راهکارهای تشکل یابی زنان در ایران پرداخته و تاکید می کند تشکل یابی یک حق مدنی است که برخورداری از آن دستاوردهای مهمی به ویژه در زمینه نهادینه کردن مطالبات اجتماعی در میان مردم و سازمان یابی برای دیکته کردن مطالبات به ساختار سلطه را در پی دارد؛ و در این راستا حق تشکل یابی در حوزه زنان در یک کشور دارای فضای مردسالارانه و قوانین تحدید کننده و سرکوب آمیز جنسیتی از اهمیت بیشتری برخوردار است .
متن کامل این مقاله به شرح زیر است
خواسته ی زنان چیست؟
هرچند ستمی که در طول تاریخ جوامع طبقاتی بر زنان اعمال شده همواره واکنش‌ها واعتراضاتی را به وجود آورده که نشانه‌های این واکنش‌ها را از خلال داستان‌ها، افسانه‌ها واشعار می‌توان دید اما واقعیت این است که در جوامع طبقاتی ماقبل سرمایه‌داری، علی‌العموم تبعیض بین زن و مرد از طرف هردو جنس پذیرفته شده بود و نه تنها مردان بلکه زنان نیز آن را به عنوان امری طبیعی پذیرفته بودند. نخستین اعتراضات و مبارزات اجتماعی زنان همگام با جنبش‌های آزادیخواهانه‌ای که با رشد سرمایه داری، روابط سنتی جوامع فئودالی را به زیر سئوال می‌برد به وجود آمدند. قوانین و روابط حاکم برجوامع بسته فئودالی، سدی در مقابل نیازهای گسترش یابنده‌ی جوامع سرمایه‌داری و به ویژه دستیابی به بازارهای ملی و جهانی و در این رابطه، امکان استفاده از نیروی کار کارگران بود. سرمایه‌داری نوپا، به افرادی که به لحاظ حقوقی آزاد باشند و بتوانند نیروی کار خود را به سرمایه‌دار بفروشند نیاز داشت. بنابراین مفاهیم مدرن آزادی و برابری انسانها را مطرح می‌کرد که برابری حقوق زنان و مردان نیز می‌توانست جزئی از آن باشد. در واقع جنبش‌های زنان از دل جنبش‌های اجتماعی آزادیخواهانه دوران سرمایه‌داری به وجود آمده و درابتدا بااین جنبش‌ها درهم تنیده بودند.
پروتستانیسم که تحولی دینی و جنبش اصلاح‌طلبی عصر مدرنیسم بود و به نفی اقتدار و سلسله مراتب می‌پرداخت، اعلام کرد که انسانها اعم از زن و مرد دارای روح برابر می‌باشند. این جنبش به دلیل تاکید بر فردیت و حقوق فردی اشخاص می‌توانست زمینه‌ساز اندیشه برابری زن و مرد باشد. انجمن دوستان که یک انجمن مذهبی متعلق به کوئیکرها در قرن ١٧ بود برای اولین بار به زنان اجازه خطابه داد.(روشن،1392). منظوراز خطابه چیست؟ومحتوی این خطابه اشاره به چه مسائل ومباحث زنان می تواند داشته باشد؟در پاسخ به سوال فوق بایدگفت:
“زنان کمترازیک دهم درآمد جهانی رادریافت می کنند،اما دوسوم کارجهان را انجام می دهند.با این که درآمد زنان کمتراز مردان است ،مدت زمان کارآنان بیشترازمردان است.مدت کار زنان درکشورهای توسعه یافته دوتاپنج ساعت،درآمریکای لاتین وکارائیب پنج تاشش ساعت ودرآفریقا وآسیا دوازده تا سیزده ساعت در هفته بیشترازکارمردان است.
چنان چه کار در خانه و مراقبت از بچه را نیز درنظر گیریم،زنان به طورمتوسط شصت تا هفتاد ساعت در هفته کار می کنند.
عقل سلیم با نظربه واقعیاتی از این دست به سادگی می تواندبه این پرسش که ”زنان چه می خواهند؟وخواسته ی آنان چیست“پاسخ گوید.این واقعیت ها در عین حال گویای این نیز هست که چرا امروزه درسراسرجهان جنبش ها وتشکل ها وسازمان های زنان وجوددارند تا برای کسب شرایط بهتر مبارزه کنند.
در نتیجه،انواع بسیارمتفاوتی از جنبش های زنان وجوددارند که هدف برخی از آن ها نه تغییر موقعیت که حفظ آن است.
در ضمن در میان جنبش های خواهان تغییر،دغدغه ها وچشم اندازهای متعارض بسیار وجود دارد.(روباتام،1390،1).مسائل زنان دنیا از زنان ایران جدا نیست ودارای سنخیت هایی می تواند باشد:
در ایران،علی رغم ساختاردیرینه ی پدرسالاری وموانع خانوادگی،قانونی ودر بسیاری موارد فردی، زنان در دهه ی اخیر از طریق حضور در عرصه ی آموزش توانسته اند همگان را متوجه این حضورکنند و این وارد شدن از عرصه ی خصوصی به عرصه ی عمومی در ایران کاملاآگاهانه صورت گرفته است ، اگرچه درماههای اخیر،اندیشه ی بسته ومدار قهرجزم اندیشان توانسته است در نظام آموزشی محدودیت هایی علیه دختران ایجاد نماید،اما باورما بر این است که زنان نیروی خفته ی جامعه هستند ودر صورت استفاده از این پتانسیل عظیم باعث دگرگونی در جامعه خواهند شد وهم خود تغییرخواهند کرد وهم جامعه را از حضور پرقدرت خود در عرصه های خرد،میانه وکلان بهره مند خواهند کرد ودر این راه طبعا علم جامعه شناسی با بهره گیری از مفاهیم نظری در”رشته ی جامعه شناسی زنان” می تواند این حضور را برجسته ترو روشن تر نماید وموانع فرهنگی وقانونی وساختاری وخانوادگی را مسئله یابی،مسئله شناسی ومسئله زدایی نماید.(شکربیگی،1392).
مفهوم سازی جنبش زنان
جنبش‌های اجتماعی، جنبش‌هایی هستند که ابعادی اجتماعی و فرهنگی دارند و از این رو خود را از جنبش سیاسی جدا می‌کنند. اما این جدائی یک جدائی جوهری نیست و در مواردی با جنبش‌های سیاسی اهداف مشترکی را نیز دنبال می‌کنند. این تمایز و هم پیوندی یا به عبارتی این وحدت و کثرت که بین جنبش‌های سیاسی و اجتماعی وجود دارد، باعث شده است که در فضای آکادمیک این مناقشه پدید آید که این جنبش‌ها اساساً جنبش نیستند. این نقطه نظر که این جنبش‌ها را جنبش نمی‌داند ناشی از این نکته است که تنها جنبش‌های سیاسی را جنبش می‌داند هر جنبشی که سیاسی نباشد اساساً جنبش نیست.
یکی از این جنبش‌های اجتماعی و فرهنگی، جنبش زنان است؛ این مناقشه که تنها جنبش‌های سیاسی را جنبش می‌داند، ناشی از یک خلط مفهومی در دستگاه آکادمیک ما است. بدین شکل که ما در حوزۀ زبان فارسی برای سه مفهوم یک مفهوم بکار می‌بریم و این سه مفهوم عبارتند از: (Policy -Polity – Politics ) که ابعاد سه‌گانه امر سیاست هستند. در فضای زبان اروپائی امری را که ما سیاست می‌فهمیم در این سه مفهوم بیان می‌کنند و آن را بکار می‌برند یعنی:
1 .وجه هنجاری سیاست ( Policy)
. 2وجه دولتی و حزبی سیاست (Polity)
3 .وجه تدبیر در جهت حل کشمکش‌ها (Politics)(مرادی،1390).
جنبش زنان از این دورنما یکی از وسیع‌ترین جنبش‌های ایران بعد از جنبش «ارتقا سطح کیفی زندگی» است؛ چرا که می‌توان گفت جنبش «ارتقا سطح کیفی زندگی» ایرانی، وسیع‌ترین جنبش در دوران جدید جامعه ایران است، زیرا این جنبش، همه آحاد جامعه ایران را از زن و مرد، کودک و جوان، روحانی و دانشگاهی، تحصیل‌کرده و غیرتحصیل‌کرده در برگرفته است. به‌طور مثال ما در ایران گرایش‌هایی که خواهان ارتقا سطح کیفی زندگی خود نباشند (به شکلی که مثلاً در هند وجود دارد) نداریم.
اما پس از آن، جنبش زنان مهم‌ترین جنبش ایرانیان در صدساله اخیراست که تمام پهنۀ جامعه ایران را در برگرفته است و مهم‌ترین آماج و هدف آن این است که هنجارهای گذشته نسبت به زنان را به طور بنیادین تغییر دهد و می‌کوشد هنجاری نو در مناسبات زن و مرد بیافریند. این جنبش می‌کوشد خودبسندگی زنان را از طریق آموزش و پرورش، ورزش و هنر سازماندهی کند. این جنبش در سطوح مختلف هنجارهای تاریخی زن ستیزانه را به چالش می‌کشد تا زنان همچون مردان تحصیل کنند، به نویسندگی و سایر کارهای هنری بپردازند، نقاشی و کارگردانی کنند و مدیر، کارمند عالی رتبه و بالاخره وزیر شوند. (همان).
همان طورکه در بالا اشاره شدجنبش زنان آن‌چنان که گفتم به وجهی هنجاری از سیاست می‌پردازد اما این ظرفیت و پتانسیل را دارا است که به سطح دیگر ارتقا یابد، یعنی اینکه مطالبات و ساماندهی خود را از امر اجتماع به تغییرات در سطح قدرت سیاسی بکشد. این امر مستلزم ارتقا کیفیت این جنبش در سازمان‌ها وتشکل ها و نهادهای خود است و اگر این جنبش بخواهد به‌ویژه در سطح کیفی ارتقا یابد نیازمند پرداختن به کار نظری است، امری که جنبش زنان ایران از آن رنج می‌برد. بدین معنا که بتواند ایده و پراکسیس خود را در دستگاه‌ها و قالب‌های مفهومی بکشاند و آرام و به‌تدریج تئوری‌های منجسم برای خود طراحی کند. بدون این کار یعنی ایجاد روابط دو جانبه بین عمل و نظر، بین ایده‌ها و مفاهیم، بین پراکسیس و تئوری این جنبش نمی‌تواند به‌طور آگاهانه به ساختار منجسم و کارآمد در جهت منافع جامعه به‌طور عام و منافع زنان به‌طور خاص عمل کند. این نظام تئوریک باید متکی بر این اصل راهنما باشد که برآمده از تجربۀ جنبش زنان ایران باشد، نه اینکه تنها به این امر بسنده کند که بازگوکننده تئوری‌های دیگران باشد. آنچه که جنبش زنان ایران در طی صد ساله گذشته همواره از فقدان آن رنج برده ، این مطلب است که نتوانسته در ساحت نظری خود را آرایش دهد. البته این خاص جنبش زنان نیست، این ضعفی است که در دیگر عرصه‌ها بروز کرده است و جنبش زنان را نیز شامل شده ، چرا که بنیادهای فکری ما نتوانسته تجدید نظری در بنیان‌های خود صورت دهد. از این رو در سطح بالائی تغییرات را حس و اجرا کرده است اما نتوانسته آنها را به عمق ببرد و از طریق این عمیق‌سازی، سطح آگاهی را به آگاهی مفهومی و لاجرم به آگاهی فلسفی بکشاند.«هرگونه بررسی تحقیقی در مسائل زنان»به قضیه ی ارتباط تنگاتنگ کنش با ساختار موبوط است به هیچ وجه نمی توان گفت که ساختارکنش را ، تعیین می کند، و یا برعکس (ریتزر:1374:697). رابطه ی بین عاملیت و ساختار در حوزه،جامعه شناسی از زمانهای بسیار دور یکی از مسائل اساسی حاکم بر نظریات روش شناسی واپستمولوژی واتتولوژی بوده است.علاقه به پیوند در ساختار و عاملیت در کارهای شماری از نظریه پردازان وابسته به سنت اروپایی به چشم می خورد. مسئله ساختار و عاملیت یکی از مباحث بنیادی در علوم اجتماعی است.گیدنز اندیشمندی است که سعی دارد بر دو گانگی ساختار و عاملیت چیره شود. ارتباط ببین ساختار و عاملیت باعث چهت گیریهای مختلف در حوزه های گوناگون اجتماعی شده است .به عنوان مثال انتخاب ببن نظریه های ساختتاری یا اگزیستالیستی در حوزه اروپا و انتخاب بین دو حوزه خرد و کلان در حوزه امریکا بسیار مهم است ، مثل نظریه کلان کارکرد گرایی ساختاری و نظریه خرد کنش متقابل نمادین،نظریه های مختلف رابطه عاملیت و ساختار از دیدگاه جامعه شناسی با عین و ذهن از دیدگاه فلسفی را در فعالیت های اجتماعی به سه دسته تقسیم کرده اند :1 – نظریاتی که اصالت را به عین یا ساختار و ساخت اجتماعی می دهند و آن را عنصر تعیین کننده در تعبیر و تفسیر اجتماع می دانند2 –تئوری هایی که به اصالت ذهن یا عاملیت (Agency)در تحولات و مطالعات و تحلیل معتقدند.3 –نظریاتی که اصالت را به رابطه بین عاملیت و ساختار می دهند و سعی در ایجاد ارتباط بین این دو عامل دارند.
بنابراین با توجه به بحث نظری فوق باید گفت:جنبش زنان در ایران برخاسته از تقابل ساختار-عاملیت است وموانع جنبش و تشکل زنان بی تردید در ساختار وعاملیت نهفته است.
سابقه شکل گیری اولین تشکل های زنان در ایران
سابقه شکل‌گیری اولین انجمن‌ها و تشکل‌های زنان در ایران نیز همگام است با رشد سرمایه‌داری و ورود به دوره تدارک انقلاب مشروطه. در واقع طی همین دوره است که اولین سازمانهای زنان به طور مخفی شکل گرفتند. البته این تشکلها در ابتدا به طور مشخص و آشکار به دنبال کسب حقوق زنان نبودند، بلکه در پیوند با جنبش مشروطه فعالیت می‌کردند. وضع رقت‌بار زنان ایرانی در دوران حاکمیت فئودالیسم در ایران و آگاهی از اخبار فعالیت‌ها و مبارزات این بخش از جامعه در کشورهای اروپایی و آمریکا و همچنین امتیازاتی که زنان در پی پیروزی انقلاب اکتبر ١٩١٧ در روسیه به دست آوردند (٢)، به مرور زمینه‌ساز ایجاد تشکل‌های زنان با هدف بهبود وضعیت آنان گردید.
تاسیس انجمن« حُرّیت زنان» در سال١٢٨۶، انجمن «مخدرات وطن» در سال ١٢٩٠ توسط صدیقه دولت‌آبادی، انجمن «شکوفه» در ١٢٩٢ توسط مریم عمید مزین‌السلطنه، انجمن «پیک سعادت نسوان »در ١٣٠٠ توسط روشنک نوعدوست، مجمع «انقلابی نسوان» در سال ١٣٠۶ توسط زندخت شیرازی و جمعیت «نسوان وطنخواه» توسط جمعی از زنان روشنفکر، از جمله محترم اسکندری، تنها نمونه‌هایی از تشکل‌های اولیه زنان در ایران هستند . اهداف این سازمان‌ها عمدتا ارتقاء آموزش زنان بود و گاه از این فراتر رفته و در پاره ای موارد خواهان حق رای و کشف حجاب نیز بودند.
زمینه شکل گیری تشکل های زنان
برای ایجاد تشکل‌های زنان نیز ضروری است از شرایط عینی و زندگی واقعی زنان شروع کرد. محافل دوستانه، گردش‌های دسته جمعی، جمع‌های ورزشی، صندوق‌های خانوادگی، صندوق‌هایی در محل کار، کتابخانه‌های کوچک و محافل مطالعاتی، ایجاد محافلی جهت یاری رساندن به زنان و کودکان آسیب دیده که نیاز به کمک‌های مالی، آموزشی، بهداشتی، روانشناسی و یا حقوقی دارند، برگزاری کارگاههای آموزشی در مورد مسائل و مشکلات مشخص زنان، همه و همه می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد تشکل‌های زنان زحمتکش باشد. اعتقاد به دیدگاه طبقاتی و مرزبندی با دیدگاههای رفرمیستی ــ فمینیستی یا رادیکال-فمینیستی به معنای نفی ضرورت تشکل‌یابی زنان نیست. اینکه این تشکلها تا چه حد موفق شوند خود را به دیدگاه طبقاتی مجهز سازند بسته به میزان تاثیرگذاری فعالان است چیزی که عینا در مورد کلیه تشکل ها و کمیته‌های کارگری نیز صدق می‌کند وصرف وجود تشکل مستقل اگرچه در شرایط فعلی یکی از محوری‌ترین خواسته‌های جنبش کارگری است تضمینی برای اینکه تشکل مزبور الزاماً به دیدگاه طبقاتی و اصولی مجهز باشد نیست .بنا براین وظیفه آن دسته از فعالان کارگری و فعالان زنان که بادید گاه طبقاتی به مسائل زنان نگاه می‌کنند اینست که در کنار ترویج این دیدگاه، با استفاده از حداقل امکانات موجود، در جهت ایجاد تشکل‌های زنان زحمتکش، اقدام نمایند. که البته این امر نیاز به صبر وحوصله فراوان دارد.
خواسته ی زنان در جهان وایران گویای مبارزه با نادیده گرفتن است وخواهان پایان دادن به بحث فرادست وفرودستی جنسیتی هستند.اگرچه سقف نامرئی شیشه ای همچنان در تلاش برای حفظ این ساختار نابرابرجامعه ی بشری است.در اینکه چه کسی باید در مناسبات قدرت ، عدالت جنسیتی را اجرایی نماید، باید به این نکته تاریخی اشاره کرد اختلاف بر سر این که چه کسی این قدرت را دارد که سخنگوی زنان به منزله ی یک گروه باشد واختلاف نظر در باره ی معنی فمینیسم،مختص جنبش معاصرنیست.بنابراین،آگاهی تاریخی ما را قادر می سازد تا با دیدی گسترده تربه مجادلات کنونی بنگریم.فمینیسم مقوله ای انتزاعی نیست،بلکه واژه ای است که انسان ها آن رادر طول اعصار به روش های گوناگون به کار برده اند.
درهرحال، تشکل یابی یک حق مدنی است که برخورداری از آن دستاوردهای مهمی به ویژه در زمینه نهادینه کردن مطالبات اجتماعی در میان مردم و سازمان یابی برای دیکته کردن مطالبات به ساختار سلطه را در پی دارد. علاوه بر این حق تشکل یابی در حوزه زنان در یک کشور دارای فضای مردسالارانه و قوانین تحدید کننده و سرکوب آمیز جنسیتی اهمیت بیشتری می یابد. در نتیجه، پرداختن به لزوم فعالیت های مدنی برای زنان و پیش بردن گفتمان آزادی و پویایی تشکل یابی آنها، از ضرورت بسیاری برخوردار است. این ضرورت را می توان به طور اجمالی درسطوح کلان، میانه وخرد در ارتباط با جامعه مدنی بررسی کرد.
جامعه مدنی چیست؟
جامعه مدنی ، حوزه ای مستقل وسازمان یافته است وهمان طور که تنظیم رفتار شهروندان ومحدودکردن مداخلات دولت را بر عهده دارد،حلقه واسط ارتباط با مردم نیز به شمارمی آید.به بیان دیگر، جامعه مدنی حیطه ای خارج از خانواده ، دولت وکسب وکار است.اگر خانواده را حیطه خصوصی بدانیم،می توانیم دولت را حیطه حاکمیت واعمال قانون وبازار را حیطه اقتصاد تلقی کنیم،بین این عرصه ها، حیطه ای می ماند که متعلق به اجتماع است وآن را حیطه عمومی یا حیطه اجتماعی یا همان جامعه مدنی می دانیم.
مبانی جامعه مدنی
جامعه مدنی بر اساس سازوکارهای چهارگانه ذیل استوار است:
الف) احزاب وتشکل های سیاسی
ب) کانون ها ومجامع فرهنگی،ادبی هنری،علمی،دینی و..،
ج) اتحادیه ها،سندیکاها،انجمن ها وتشکل های حرفه ای وصنفی،
د) شوراها ونهاد های اجتماعی(ش.رای شهر وروستا و..)نوحی،1376،ص20).
اصول مبنایی جامعه مدنی وتشکل ها
1.اصل فرونکاستن هویتها: به این معنی که هویتهای اجتماعی را نمی توان فروکاست ویکی رادردیگری مضمحل کرد،این اصل مبنای تعدد وتنوع تشکل ها است.
2.اصل خودخواهی: هر فردحتی درچهارچوب یک گروه،سودها ومصلحت های خود را بر سود دیگران برتری می دهد.
3.اصل سودمندی: افراد به دنبال آن اندکه بیشترین سود برای بیشترین افراد فراهم شود.این امر،انگیزه تجمع افراد است،زیرا انتظارمی رود در کارهای جمعی منافع افراد بیشتر تامین شود.
4.اصل مسئولیت ومشارکت: مسئولیت همراه با اختیار معنا می یابد.
5.اصل بر افتادن : تشکل ها باید تکلیف های متعدد ولی سازگاری بر دوش اعضای خود بنهند تا یک نفر بتواند عضو چندین تشکل باشد.
6.اصل استخدام : اصل استخدام مبنای تنظیم روابط افراد بر مبنای حقوق ومسئولیت های برابر است.
7.اصل برتری : این انسان ها هستندکه بر اساس قراردادهای نوشته شده، یا نا نوشته، برتریها، اقتدارها یا منزلت ها را پایه گذاری می کنند.برتری در تشکل های مدنی صرفا از فعالیت در درون تشکل بر می خیزد.
8.اصل جبر: این اصل مبنای زودودن اجبار از دستور العملها ی تشکلها ودادن مسئولیت به افراد در سازوکاری طبیعی وخود پذیرنده است.
9.اصل جهل:ای اصل مبنای جریان آزاد اطلاعات در درون تشکل ها است.
10.اصل شفافیت:مبنای نفی هرگونه پنهان کاری در هر سطحی از روابط درون تشکل ها است.(محمدی،1376).
جامعه مدنی وسازمان های غیردولتی
دو دیدگاه عمده در خصوص ارتباط سازمان های غیردولتی وسازمان های جامعه مدنی وجود دارد.اولین دیدگاه به «هاری بلر» مربوط است.او سازمان های غیردولتی را در برگیرنده سازمان های جامعه مدنی می داند.سازمان های غیردولتی بر اهداف عمومی بیش از اهداف خصوصی تاکید می ورزند یا گروههای داوطلبانه ای هستند که با تاثیرگذاری بر سیاست های دولت، مقاصد دیگری به جز کسب سود دارند، هدف سازمان های غیر دولتی در فرآیند تاثیرگذاری بر سود بیشتر نیست. با اینکه تمامی سازمان های جامعه مدنی،سازمان های غیر دولتی محسوب می شوند، اما همه سازمان های غیر دولتی جزء سازمان های جامعه مدنی به حساب نمی آیند. در هر جامعه ای تنها بخشی از آن راسازمان های غیر دولتی تشکیل می دهند که سازمان های مدنی خود بخشی از آن سازمان ها به حساب می آیند.
رابطه تشکل های زنان با جامعه مدنی
رابطه تشکل های زنان با جامعه مدنی دو سمت دارد. برخی تشکل ها به بالا متصل هستند. این نوع تشکل ها به دلیل فرمایشی بودن ساز و کار تشکل یابی در ایران بعضا قوی ظاهر شده اند. در حالی که تشکل هایی که به پایین یعنی جامعه مدنی – چه در سطح جذب کنشگر داوطلب و چه در متشکل کردن جامعه محلی با هدف ارتقای آگاهی- مرتبط می شوند، تا حدود زیادی بی قدرت ظاهر شده اند. اگر از طرح بحث تشکل یابی به منظور جذب کنشگر داوطلب برای جنبش زنان بگذریم، نگاهی گذرا به کارنامه فعالان زنان در سال های گذشته نشان می دهد که آنها در نهادسازی در سطح جامعه محلی بسیار ضعیف ظاهر شده اند.
از سوی دیگر باید توجه داشته باشیم؛ تفاوت اصلی احزاب سیاسی و تشکل های مدنی در این است که احزاب سیاسی به طور مستقیم برای کسب قدرت سیاسی کوشش می کنند اما ساز و کار کسب قدرت در تشکل های مدنی متفاوت است به همین دلیل آنها معمولا کوششی برای نشاندن افراد خود در مناصب دولتی نمی کنند. بلکه تلاش می کنند تا با تغییر از پایین و کار در میان نیروهای محلی، مطالبات خود را به اهرم فشار تبدیل کنند.
چالش های پیش رو تشکل های زنان در ساختار وعاملیت
زمانی که صحبت از فعالیت جمعی به میان می آید مواجهه با انواع چالش ها جزء اجتناب ناپذیری از ان است. چرا که عموما در حرکت های جمعی افرادی با انگیزه های مختلف، رویکردهایی متفاوت، از سنین گوناگون و با تجربه های زیسته ی متنوع گرد هم می آیند و همین امر گاه تصمیم گیری و اقدام در آن جمع را با چالش مواجه می سازد.
نگاهی به تشکل ها و حرکت های زنان در سال های گذشته نشان می دهد که آنها نیز کم و بیش با چنین چالش هایی رو به رو بوده اند که گاه در مواجهه با آن ساز و کارهای متفاوتی را برگزیده و گاه نیز تنها زمان را برای عبور از برخی آنها به یاری گرفته اند. در ادامه به برخی از این چالش ها اشاره خواهد شد.
چالش ها و موانع در سطح عاملیت
1- عدم خودباوری زنان برای حضور در این تشکل ها
2- عدم اطلاع رسانی در سطح وسیع وگسترده
3- جزیره ای عمل کردن فعالان جنبش زنان
4- نبودن هسته های مرکزی
5- متمرکز نبودن اهداف وداشتن تنوع در اداف
6- مشخص نکردن هدف اصلی واهداف جزیی
7- عدم مسئله یابی،مسئله شناسی ومسئله زدایی
8- داشتن منش ها وعادت واره های استبدادی در عاملیت
9- عدم مفهوم سازی در تشکل ها وجنبش زنان
10- خود محوری و فردگرایی در تشکل ها
چالش ها وموانع ساختاری تشکل یابی جنبش زنان
1- چالش های قانونی
2- چالش های فرهنگی
3- چالش های اقتصادی
4- عدم هماهنگی تشکل ها در برگزاری جلسات مشترک جهت تبادل آراء
5- عدم تنظیم قوانین صنفی در تهران وشهرستان ها
6- شکاف بین نظریه وعمل
7- مشخص نبودن اهداف تشکل ها درسطوح کلان-میانه
8- خانواده گرایی ورانت گرایی در ایجاد تشکل های زنان
9- عدم حمایتگری تشکل ها از سوی ساختاردر همه ی ابعاد
10- فقدان سرمایه اجتماعی در ارتباط تشکل ها ی زنان با ساختار
11- حضورفضای امنیتی در برابرتشکل های زنان
12- بی تفاوتی تشکل های زنان در برابر زنان در قومیت ها وعدم تکثرگرایی تشکل های زنان در این راستا
13- چالش هایملی، منطقه ای، جهانی در رویارویی با تشکل های زنان
14- رسانه ای شدن تشکل های زنان در ایران
راهکارهای تقویت وایجاد تشکل های زنان
1- شناسایی نیازهای زنان ومطالبه های آنان وتشکیل تشکل ها برمبنای نیازها ومطالبه ها
2- تکثرگرایی تشکل ها
3- همبستگی بین آنها ونگاه جزیره ای نداشتن
4- هماهنگی بین تشکل های داخل وخارج
5- استفاده از ابزارهای مدرن در جهت تقویت،تحکیم وکاربردی کردن اهداف تشکل ها وسازمان ها
6- نهادینه کردن حذف جهان تک فاعلی وحرکت به سوی جهان دوفاعلی(زنان ومردان).
منابع وماخذ:
1-تاریخ دو قرن فمینیسم نوشته حمیرا مشیرزاده، نشر شیرازه .
٢- جنبش حقوق زنان در ایران نوشته الیز ساناساریان، ترجمه نوشین احمدی خراسانی، نشر اختران.
٣- انقلاب کبیر فرانسه نوشته آلبرسوبول،ترجمه نصرالله کسراییان، انتشارات شباهنگ.
4-جامعه شناسی (جامعه شناسی مردمحور)عالیه شکربیگی، منتشر شده در سایت:sociologyofiran.
5-مجموعه مقالات نشست(چالش ها وچشم اندازفعالیت مدنی زنان،منتشرشده در سایت:fairfamily