تا قانون خانواده برابر: چندی پیش موسسه رخداد تازه میزبان سلسله نشست‌های هم‌اندیشی زنان برای طرح معیار انتخاب وزرای کابینه با عنوان «مشارکت زنان در ساختارهای دولتی» با سخنرانی مینو مرتاضی، آذر تشکر، زیبا جلائی نائینی و سیدقاسم یاحسینی بود.
در این نشست مینو مرتاضی که با موضوع «معیارهای مدیریت شایسته از دیدگاه جنبش اجتماعی زنان» سخن می‌گفت در بخشی از سخنان خود با اشاره به بیانیه هم‌اندیشی جمعی از کنش‌گران زن در ارتباط با «طرح معیار انتخاب وزرای کابینه» گفت: این بیانیه بیانگر تلاش‌های بخش عظیم و قابل توجه فعالان جنبش زنان ایران است. این فعالان کوشیده اند از طریق هم‌اندیشی به ارائه راهکارهایی برای حل مساله نابرابری و تبعیض نهادینه شده علیه زنان در حوزه مدیریت های کلان سیاسی – اجتماعی زنان و نقد و اصلاح گفتمان شایسته‌سالاری رایج بین دولتمردان وزنان ایرانی بپردازند.
این فعال ملی و مذهبی گفت: گفتمان جنبش زنان ایران، گفتمان مقاومت و مبارزه علیه تبعیض و نابرابری و قدرت مطلقه است، از این رو معیار شایستگی و شایسته‌سالاری گفتمان زنانه با معیارهای شایسته سالاری در گفتمان قدرت سیاسی موجود تفاوت های اساسی و ماهوی دارد. اصیل ترین معیار شایسته سالاری در گفتمان زنان، پافشاری بر عدالت و برابری و پیگیری حقوق خدادای و طبیعی انسان است.
این فعال ملی مذهبی افزود: جنبش زنان بنا بر ماهیت اصلاح‌طلب و صلح‌جوی خود با ارائه معیارهای رای اعتماد زنان به وزرا در حقیقت بنا را بر اعتمادسازی و تجدید عهد تازه با رییس‌جمهور تازه و منتخب مردم گذاشته است تا بتواند گفتمان مقاومت در برابر نابرابری را به گوش دولت مردان و قدرت سیاسی برساند.
مرتاضی افزود: جنبش زنان با ارائه معیارهای انتخاب وزرای شایسته درصدد مداخله در کار دولت، جنجال، هیاهو و خودنمایی نیست بلکه دلسوزانه خواهان فراهم ساختن افق کلی و چشم‌اندازی روشن برای اندیشیدن همگان در خصوص نسبت سرنوشت زنان با اهالی سیاست و نقد سرشت قدرت سیاسی در این سرزمین است.
این فعال حقوق زنان ادامه داد: ما از این فرصت ایمن ایجاد شده در پی انتخابات که آرزومندیم تا ابدالاباد دراز باد استفاده کرده ایم و از طریق هم‌اندیشی و با اتکا به خرد جمعی زنانه فارغ از تعلقات و تعصبات حزبی، زبانی و مذهبی، قومی و طبقاتی معیارهایی برای مدیریت شایسته حوزه کلان حیات اجتماعی کشور ارائه کرده ایم. فعالان جنبش زنان با ارائه این معیارها از سویی معیارهای ناکارآمد شایستگی درگفتمان و ساختار پدرسالارانه موجود را نقد و اصلاح می‌کنند و از سوی دیگر گفتمان شایسته‌سالاری نوینی بر پایه واقعیات حضور اجتماعی زنان مطرح ساخته‌اند که می‌تواند گفتمانی راهگشا برای دموکراتیزه شدن ساختار مدیریت های کلان کشور باشد. از نظر فعالان جنبش زنان، مهم ترین معیار شایستگی؛ جانشینی اراده معطوف به اندیشه واخلاق به جای اراده معطوف به قدرت و آلوده به سیاست و زوراست. هم چنین التزام عملی به برابری حقوق زن و مرد، پرهیز از تبعیض و تحقیر زنان به بهانه‌های منسوخ و مردود بی‌تجربگی، التزام به ساخت و تقویت مدنیت و جامعه مدنی، استفاده از نظرات کارشناسی نخبگان جامعه برای حل مسائل اجتماعی فارغ از تعلقات سیاسی، جنسیتی، قومی، مذهبی و زبانی، التزام به حل مساله از طریق گفت‌وگو و هم‌اندیشی و مذاکره به نفع گروههای فرودست بدون استفاده از زور و خشونت از دیگر معیارهای ماست.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود افزود: طرفه آنکه بخش بزرگی از فعالان جنبش زنان که پای این بیانیه را امضا کردند خواسته‌اند با ارائه معیارهای روشن و مشخص شایسته‌سالاری، درپیشبرد دموکراسی و توسعه کشور نقش آفرین باشند و در عین حال چشم‌انداز روشن تری برای دسترسی زنان به مطالبات شان بگشایند.
به گزارش سایت تا قانون خانواده برابر آذر تشکر دیگر سخنران این نشست در سخنانی با بیان اینکه موضوع “سیاست و زنان” موضوعی بشدت فراگیر است گفت: حوزه سیاست جزوه پرمشغله‌ترین، پرمساله‌ترین و کم پیشرفت‌ترین حوزه ی کاری جنبش زنان است.
این پژوهشگر حوزه زنان با اشاره به موضوع جلسه و با طرح این پرسش که اساسا تکلیف جنبش زنان با موضوع سیاست چیست؟ گفت: ابتدا ما باید ببینیم که حوزه سیاست کجاها ست؟ فکر می‌کنم در شرایط حاضر موقعیتی فراهم شده که بحث سیاست و زنان به عنوان یک بحث مهم در مجموع حرکتهای برابری‌طلبانه زنان ایرانی مطرح شود.
وی در بخشی از سخنان خود گفت: بحث حضور زنان در ساختار رسمی دولتی موضوعی بود که جنبش زنان ایران خیلی مواقع نمی‌‌دانست که در برابر آن باید چه موضعی بگیرد. گاهی می‌گفتیم خوب است و حتی تعداد زنانی که در این حوزه مشغول بودند را می‌شمردیم، گاهی می‌گفتیم این حضور کم است، و گاهی هم می‌دیدیم که زنانی که هستند خواسته های زنان را نمایندگی نمی‌کنند. زمانی بحث سهمیه‌بندی زنان در برخی از حوزه‌های قدرت مانند احزاب مطرح شد. مثلا حزب مشارکت که موضوع سهمیه 30 درصدی برای زنان درکادر تصمیم‌گیری‌اش را در دستور کار قرار داد.
آذر تشکر در بخشی دیگر از صحبت های خود گفت: از دهه 70 میلادی به بعد به ویژه دهه 80 موضوع حضور زنان در ساختار قدرت رسمی مطرح شد و جنبش‌های متعددی نیز بخصوص در فرانسه و انگلیس در این زمینه شکل گرفت.
وی با بیان اینکه موضوع سیاست و زنان موضوعی بشدت فراگیر است و حتی در کشورهایی که دارای دموکراسی پیشرفته هستند هم هنوز مطرح است،گفت:حوزه سیاست حوزه‌ای است که جزوه پرمشغله‌ترین ، پرمساله‌ترین و کم پیشرفت‌ترین حوزه کار زنان است. هر چقدر در دیگر حوزه‌ها پیشرفت حاصل شده اما در حوزه سیاست تقریبا به صورت یکسان در همه کشورها این موضوع همیشه مساله است.
آذر تشکر افزود : برای فعالان حوزه زنان همیشه این سوال مطرح بوده که آیا ما میخواهیم به مناصب و یا پست دسترسی داشته باشیم؟ آیا میخواهیم منافع زنان درحوزه سیاست دنبال شود و یا میخواهیم ساختار سیاسی را تغییر دهیم. من معقتدم که هنر ما در ایران این است که از این تجربیات، گفتمان‌ها و تلاش‌هایی که زنان در حوزه سیاست در تمام دنیا داشته‌اند با توجه به شرایط ایران استفاده کنیم و این تجربیات را به جامعه ایران انتقال دهیم و براساس آنها سوالات خوبی را در برابر خودمان بگذاریم و برروی آنها بحث و گفت‌گو کنیم.
وی افزود: مبنای این بحث این است که باید گروههای حاشیه‌ای مانند زنان وارد حوزه رسمی سیاست شوند به این دلیل که شهروند هستند. اما باید دانست همین موضوع دسترسی نیز بی‌چالش نیست. مثلا وقتی گفته می‌شود زنان در عرصه سیاست حضور ندارند این بحث قابل طرح است که مبنای نظام دمکراتیک فرد است. فردی که به نژاد و یا جنسیت قابل تقسیم نیست. یعنی که اگر قرار باشد زنان به دلیل زن بودن به سیاست راه پیدا کنند پس باید اقوام و نژادهای مختلف هم به دلیل قومیت و یا نژادشان در دنیای سیاست وارد شوند چون آنها هم در زمره گروههای حاشیه‌ای محسوب می‌شوند. بر این اساس بحث سهمیه‌هایی که در پست ها و مناصب سیاسی مطرح شده و برخی کشورها هم آنها را اعمال کرده‌اند دارای چالش جدی می‌شود. اگر باید برای زنان سهمیه قائل شد پس باید برای همه گروه های حاشیه‌ای سهمیه قائل شد.
وی با تاکید بر اینکه رابطه زنان با حوزه سیاست با توجه به چند موضوع باید در دستور کار ما قرار بگیرد در تشریح این موارد گفت: اول اینکه ممکن است ما بسیاری زنان تحصیل کرده داشته باشیم ولی زنان تحصیل کرده‌ای که از حوزه کار اجتماعی عقب رانده می شوند، زنانی که به آنها اجازه داده نمی شود مدارج مرتبط را طی کنند، تجربه چانه‌زنی و کار در حوزه‌های رسمی را کمتر یاد می‌گیرند و همواره این استدلال را زنده نگه میدارد که زنان تجربه کافی در زمینه کار سیاسی و دولتی ندارند و با این استدلال زنان بیشتر و بیشتر از حوزه سیاست رسمی پس زده می‌شوند.
این جامعه شناس در پایان با اشاره به اهمیت توجه به توانایی زنان گفت: زنان باید قدرت چانه‌زنی را یاد بگیرند در ابتدا در ساختارهای محلی‌تر برای کسب سوابق و تجربه حضور پیدا کنند. شاید تقاضای 5 وزیر زن در شرایط حاضر غیر منطقی باشد. به هر حال هر یک از چالش هایی که مطرح شد، بحث های مهمی را پیش روی زنان می‌گذارد که باید بر سر آن گفتگوی جدی در حوزه عمومی صورت گیرد قبل از آنکه خواسته‌های اندیشیده نشده مطرح شود که هم از پیش معلوم است که به نتیجه نخواهد رسید و هم ظرفیت جنبشی فعالیت های حوزه زنان را مصرف خواهد کرد بدون آنکه نتیجه مطلوب عاید شود.
بر اساس این گزارش در ادامه این نشست زیبا جلالی نائینی دیگر سخنران این مراسم در ابتدا با ارایه آماری از میزان مشارکت سیاسی زنان در ایران و برخی کشورها پیشنهاد کرد که سازمان و یا نهادی با حضور نمایندگانی از طیف های مختلف زنان جهت رصد کردن کلیه امور حقوقی، قانونی و اجرایی دستگاه‌های اجرایی بوجود آید و فرآیند تبعیض و عملکردی که باعث نابرابری علیه زنان می‌شود را مطرح کرده و سعی در برطرف کردن آن داشته باشد.
وی با اشاره به تصویب برخی از قوانین و لوایح ضدزن در طول چند سال اخیر علیه زنان در ایران گفت: شاید بتوان سال 90 و 91 بدترین سال‌هایی بود که از نظر حقوقی و قانونی برای زنان گذشت در این سال‌ها شاهد تفکیک گسترده جنسیتی، تصویب طرح‌هایی چون کار نیمه وقت زنان، بازنشستگی زنان، افزایش مرخص زایمان و دورکاری بوده‌ایم و این‌ها همه در راستای کمرنگ‌تر شدن حضور زنان در عرصه سیاست بود. این قوانین باعث شد که برخی از زنان در کشور به انزوا کشیده و ناامید شوند و در ادامه همین ناامیدی بود که بسیاری از زنان به امید ایجاد تغییرات در انتخابات شرکت کردند.
این فعال حقوق زنان افزود: تجربه سه دهه کار اجرایی در حوزه زنان با توجه به مطالب گفته شده از سوی کسانی که در این عرصه مشغول به کار بودند نشان میدهد که اگر برایند گفتمان زنان در ساختار قدرت و حوزه تصمیم‌گیری وارد نشود، امکان تغییر در سرنوشت زنان به وجود نخواهد آمد چرا که هیچکس به فکر زنان نیست حتی زنانی که به شکل ارگانیک در کنار قدرت و نزدیک به قدرت هستند. آنها به خاطر اینکه نمی‌خواهند قدرت‌شان را از دست بدهند وارد این عرصه پرمخاطره نمی‌شوند چرا که برای دستیابی جایگاه کنونی شان سختی‌هایی را متحمل شده اند.
جلالی نائینی ادامه داد: کارنامه زنان پشت در قدرت نشان میدهد که میان آنها و بدنه جامعه زنان هیچ پیوند معناداری وجود ندارد و به اعتراف خودشان تاکنون عملکردشان دستاورد مثبتی برای زنان نداشته‌است.
مدیر انتشارات شیرازه ادامه داد: در این روزها شاهد ارایه لیستی از زنان توانمند، ازسوی زنان نزدیک به قدرت هستیم که قرار است این لیست را به آقای روحانی بدهند. این سوال مطرح است که این لیست به تایید کدامیک از گروههای زنان رسیده است؟ آیا بهتر نیست از همین امروز و در این موقعیت فرایند دموکراسی را از خود زنان شروع کنیم و ساختار قدرت سنتی را که باعث نابرابری شده بشکنیم؟ آیا نمی‌شود با اجماع همدیگر و نظرسنجی دموکراتیک لیستی را تهیه کنیم که در برگیرنده خواسته تمام زنان از گروههای مختلف باشد؟
وی افزود: برای اینکه این بحث‌های مطرح شده را عملی‌تر کنیم و همچنین برای شکستن یک دور باطلی که یک سری خانم‌ها به دلایل مشخصی وارد بدنه‌ای از قدرت می‌شوند و کارآیی ندارند. لازم است سازمان و یا نهادی با حضور نمایندگانی از طیف های مختلف زنان جهت رصد کردن کلیه امور حقوقی، قانونی و اجرایی دستگاه‌های اجرایی بوجود آید و فرآیند تبعیض و عملکردی که باعث نابرابری علیه زنان می‌شود را مطرح کرده و سعی در برطرف کردن آن داشته باشد
این پژوهشگر مسائل زنان ادامه داد: این سازمان و یا شورا و یا نهاد که باید در مورد آن صحبت کنیم از یک جایگاه حقوقی برخوردار است و در واقع می‌تواند پیوندی بین نمایندگان گرو‌های جامعه زنان و دستگاه‌های اجرایی و دولت باشد. این سازمان می‌تواند از نظر کارکرد و جایگاه قانونی همچون یک شورا عمل کند و به نظر من می‌توانیم نامی چون شورا یا سازمان دیده‌بان برابری میان زنان و مردان بر روی آن بگذاریم .
وی در پایان افزود: هدف من از این پیشنهاد یک گام نهادن در مسیر دموکراتیک برای همه زن‌های ایرانی چه شهری و چه روستایی برای اعاده حقوق و سهمی است که هیچوقت به آنها از قدرت داده نشده است و همچنین به عنوان پشتوانه‌ای است برای زنانی که خود مستقیما وارد کارزار ناهموار قدرت و سیاست شده‌اند.
سخنران پایانی این مراسم سیدقاسم یاحسینی با موضوع «مشارکت زنان شهرستانی در بافت قدرت» به بیان دیدگاه و نظرات خود پرداخت .
متن کامل سخنرانی مینو مرتاضی ،آذرتشکر، زیبا جلالی نایئنی و سید قاسم یاحسینی هر کدام به صورت جداگانه طی روزهای آینده منتشر می شود .