تا قانون خانواده برابر: به مناسبت روز جهانی کارگر، 4 اردیبهشت ماه برنامه ای با موضوع کار کودکان توسط انجمن حمایت از کودکان کار برگزار شد. در این برنامه که فعالان حوزه کودک و کودکان شاغل و مردم حضور داشتند ابتدا از چند کودک کار که در دفتر انجمن مشغول تحصیل هستند خواسته شد از مشکلاتشان بگویند.
سپس شیوا دولت آبادی به سخنرانی کوتاهی در مورد کودکان کار پرداخت و گفت: سال هاست که اصطلاحاتی مانند ساماندهی این کودکان را از زبان مسئولان کشور می شنویم. متاسفانه به دلایل عدیده آمار کودکان کار افزایش می یابد. اکنون شاهد معضل مدرسه این کودکان، آزارهای مدرسه و محیط کار هستیم و عواقب جبران ناپذیرش را مانند خودکشی پسری یازده ساله هر روز مشاهده می کنیم. این مسائل باعث می شود که ما دقیق تر به کودکان چه در مدرسه و چه در کارگاه ها توجه کنیم.
در ادامه فرشید یزدانی کارشناس مسائل اقتصادی به بررسی مسئله کار کودکان و اقتصاد جامعه اشاره کرد و گفت: فرآیندی که در حوزه کلان اقتصادی اتفاق می افتد باعث کار کودکان می شود . کار کودک بیانگر نا امنی در حوزه اقتصادی و اجتماعی است . در واقع بخاطر این ناامنی کودک وارد بازار کار می شود که این کار خود نا امنی را افزایش می دهد . مثلا ابتلا به ایدز کودکان 4.5 % یعنی در حدود 45 برابر سایر کودکان در شرایط عادی جوامع است .
او بیان کرد : مهمترین عرضه کننده کار کودکان خانواده ها هستند که با دو موضوع فقر امروز و ریسک آینده مواجهند. خانواده بین این دو موضوع به تضاد می رسد که آیا به خاطر فقر کودک را وارد بازار کار کند یا به خاطر آینده بهتر ˓کودک به تحصیل بپردازد. اینجاست که دولت باید نقشش را ایفا کند . اما زمانی که دولت غیر فعال عمل می کند خانواده را مجبور می کند تا گزینه کار کودک در شرایط فقر را انتخاب کند.
یزدانی همچنین اضافه کرد: عمدتا کارفرماهای کارگاه های کوچک خواهان کار کودکان هستند که هزینه های مبادلاتی کارگاه و اعتراض نسبت به شرایط کار را کم می کند.
او همچنین آمارهایی را ارائه داد که بر اساس آن 27% کودکان در سال 85 خارج از چرخه تحصیل قرار داشتند که این آمار هشدار دهنده است.
یزدانی گفت: علاوه بر حوزه اقتصادی در حوزه اجتماعی نیز کار کودکان باعث افزایش خشونت ورزی و اعتیاد و نظایر آن می شود. ما نیاز به یک نگاه بلند مدت داریم . ایجاد شرایط بهتر برای کار کودکان صرفا نگاهی کوتاه مدت است.
پس از آن نوبت به سخنرانی طلیعه حلم زاده مدیر خانه کودک شوش رسید. او درباره وضعیت خانه کودک شوش و مشکلات کودکان اشاره کرد و گفت: در این مرکز 32 نفر کودک شاغل داریم که بین 7 تا 16 سال هستند و نسبت دختر و پسر مساوی است . او عمده مشکل آنه ا را پوشش در فصل سرما، تغذیه و رفتارهایی که با این کودکان در محیط کار می شود دانست.
سخنران بعدی اسماعیل پور به بررسی ساماندهی کودکان در حوزه رسانه اشاره و بیان کرد : سال 1379 یعنی مقارن با آغاز کار انجمن موضوع کودکان کاربا استقبال رسانه ها روبرو شد. در نخستین سال روز جهانی کودک که در دروازه غار برگزار شد، شبکه خبر آن را پوشش داد و پس از آن موضوع کار کودک مطرح شد.
اقدامات مسئولان برای کودکان نخست ایجاد خانه سبز و ریحانه بود که بعدها تعطیل شد و بچه های این خانه ها در خیابان رها شدند. دوم تدوین آیین نامه ساماندهی کودکان کار بود که هنوز اجرا نشده است .
اسماعیل پور در ادامه جای یک مطالعه و پژوهش جدی در این زمینه را خالی دانست و گفت: در این سال ها تنها به کودکان خیابان پرداخته شده؛ زیرا در معرض دید مردم هستند. بقیه کودکان که در خانه و کارگاه ها کار می کنند مورد غفلت مسئولان قرار گرفتند.
در ادامه این مراسم پیام روشنفکر در مورد اقتصاد غیر رسمی و کودکان کار سخنرانی کرد و گفت : در سال 2010 در نشست لاهه 97 کشور دنیا سندی را تدوین کردند که نام آن لغو بدترین اشکال کار کودکان است. بند 9 آن به این مسئله اشاره می کند که بخش زیادی از بدترین اشکال کار کودکان در اقتصاد غیر رسمی اتفاق می افتد. سند دیگر مربوط به بانک جهانی است که می گوید اقتصاد غیر رسمی وجود دارد و بخش زیادی از مشاغل دنیا غیر رسمی است. در مجموع این مسئله اشاره دارد به فعالیت هایی که مولد ارزش افزوده است اما در تولید ملی به حساب نمی آید و بعضا مشمول مالیات هم نمی شود.
روشنفکر ضمن اشاره به تحقیقات مختلف گفت: در ایران میزان مشاغل اقتصاد غیر رسمی افزایش یافته است. کار کودک کاری است که در آن کارفرما می تواند دستمزد کم بدهد، ساعات کاری بیشتری از کارگر استفاده کند و او را بیمه هم نکند. در جامعه ای که شاهد روند خصوصی سازی است اولین اتفاق رقابت افراد با هم است. برای این رقابت نیز کاهش هزینه های تولید مطرح است . کارفرماها ترجیح می دهند دستمزد پایین بدهند، مالیات و بیمه نیز نپردازند. بنابراین انتخاب پیش رو برای این مسائل کار کودک است . هر چقدر تشکل های حامی کودکان کار قوی تر باشد انتخاب کودک نیز برای کارفرما سخت تر می شود .
روشنفکر در ادامه بیان کرد: رشد اقتصادی پایین ˓ فساد و رانت˓ نرخ بیکاری بالا˓ حجم نقدینگی بالا و بازار ضعیف برای جدب این نقدینگی باعت افزایش اقتصاد غیر رسمی است . می دانید که این فکت ها در ایران وجود دارد و ما را به سمت اقتصاد غیر رسمی و افزایش کار کودکان سوق می دهد. راه حل این مشکل نیز سخت گیری و افزایش بازرسی است اما راه حل بنیادین افزایش تشکل های کودکان کار و قوی کردن ان هاست .
او در جمع بندی صحبت هایش گفت: مجموعا کار کودک در اقتصاد غیر رسمی اتفاق می افتد و در تهران تحقیقات نشان می دهد اقتصاد غیر رسمی وجود دارد و رو به افزایش است. پیامد تلخ آن نیز کار کودکان بیشتر و به استثمار کشیده شدن آن هاست.
آخرین سخنران این مراسم سعیده نورمحمدی، مدیر خانه کودک ناصرخسرو بود. او بیان کرد:بیشتر افرادی که در منطقه ناصرخسرو زندگی می کنند، مهاجرند .در این منطقه کارگاه های زیر زمینی زیادی وجود دارد. همچنین به علت نزدیکی به بازار جمعیت زیادی از کودکان کار در این منطقه هستند . بیشتر کودکان خانه کودک ناصرخسرو کودکان افغان هستند که تنها، بدون خانواده و بیشتر در کارگاه ها زندگی می کنند و حقوقشان را نیز مستقیما به افغانستان می فرستند. این کودکان کارهایی مانند باربری و پادویی انجام می دهند که مناسب شرایط جسمی و روانی آن ها نیست.
او مشکلات کودکان این مرکز را اشتغال به کار سخت˓ دور بودن از خانواده که سبب می شود منبع حمایتی و آموزشی نداشته باشند˓ عدم دسترسی به منابع اطلاع رسانی و عدم دسترسی به منابع بهداشتی و پزشکی برشمرد.