سرطان پستان

تا قانون خانواده برابر: سرطان پستان به معنی تشکیل بافت سلولی بدخیم در نواحی پستان است. دو نوع شایع این بیماری خطرناک شامل موارد زیر است:

• نوع اول که اغلب سرطان های پستان در این دسته قرار می گیرند، سرطانی شدن مجرای داکتال کارسیوم(Ductal carcinoma) یا همان مجرایی ست که حرکت و انتقال شیر به نوک پستان را به عهده دارد.
• نوع دوم، سرطانی شدن لوبولس ها یا همان بافت های شیرساز در موضع پستان می باشد.

این دو نوع شایع ترین نوع سرطان های پستان هستند اما در موارد نادر ممکن است در سایر قسمت ها و بافت های پستان نیز این بیماری مشاهده شود.

سرطان پستان به دو حالت مهاجم و یا غیرمهاجم دیده می شود. در نوع مهاجم بافت های سرطانی از مجرای شیردهی و یا بافت های شیرساز به سایر قسمت های پستان گسترش می یابند در حالیکه در نوع غیرتهاجمی آن بافت های سرطانی سایر بافت ها را آلوده نمی کنند.

بسیاری از سرطان های پستان به هورمون استروژن حساس اند. به این معنی که استروژن موجب رشد بافت های سرطانی پستان می گردد. سلولهای سرطانی دارای گیرنده های استروژن بر روی سطح خود بوده که به آن گیرنده های مثبت استروژن سرطانی(ER-positive cancer) گفته می شود. همچنین برخی از زنان دارای ژن HER2 مثبت سرطان هستند؛ یعنی این که این ژن ها به رشد و تقسیم و مرمت سلولهای سرطانی کمک می کند. سلولهای سرطانی که حاوی این نوع ژن ناقل بیماری هستند بسیار سریع تر از سلولهای دیگر رشد و تقسیم می شوند. محققان معتقدند زنانی که دارای این نوع ژن هستند احتمال ابتلا به سرطان پستان آنهم از نوع مهاجم آن را بیشتر از سایر زنان خواهند داشت.

• علل، شیوع و عوامل خطرزا

در سراسر جهان یک زن از هر هشت زن در طول زندگی خود ابتلا به سرطان پستان را تجربه می کند. به همین علت بسیاری از زنان می خواهند بدانند چگونه می توانند احتمال ابتلا به این نوع سرطان را کاهش دهند. امروزه، محققان، عوامل مختلفی را در افزایش ریسک ابتلا به سرطان پستان موثر میشمارند. علیرغم تصور بسیاری که سرطان پستان را موروثی می دانند اما قابل ذکر است که تنها 5 تا 10 درصد این گونه سرطان ها ژنتیکی و موروثی میباشند. این بدان معناست که زنان می توانند با رعایت عوامل پیشگیرانه احتمال ابتلا به این سرطان را در خود کاهش دهند.

در حال حاضر محققان دو عامل ” عوامل محیطی درونی” نظیر ژنتیک (ژن هایی که از والدین به ارث رسیده اند)، سطح هورمونها و بیماری ها و ” عوامل محیطی خارجی” مانند آب و هوایی که روزانه وارد بدن می شود، تغذیه، آب آشامیدنی، هوایی که استنشاق می کنیم، ویتامین ها و داروهایی که مصرف می کنیم را در ابتلا به سرطان پستان موثر می دانند. عواملی که به صورت مجزا و یا همسو با هم می توانند در رشد و گسترش این بیماری نقش داشته باشند.

برخی از این عوامل، نظیر جنسیت، سن و ژنتیک غیرقابل تغییر بوده اما بسیاری دیگر از این عوامل نظیر استعمال دخانیات، ورزش و الگوی تغذیه ای قابل تغییر و اصلاح می باشند. با اصلاح و انتخاب الگوی زندگی سالم می توان احتمال ابتلا به سرطان پستان را بسیار کاهش داد.

عوامل افزایش دهنده احتمال ابتلا به سرطان پستان:

همانطور که در بالا اشاره شد ابتلا به سرطان پستان به عوامل گوناگونی وابسته است. برخی از این عوامل نظیر جنسیت، سن، سابقه بیماری خانوادگی غیرقابل تغییر اند اما بسیاری دیگر نظیر وزن، استعمال دخانیات، ورزش کردن و تغذیه مناسب از جمله عواملی هستند که تغییر آنها می تواند احتمال ابتلا به این سرطان را کاهش دهد.

1. جنسیت: اولین و مهمترین عامل در بالا بردن ریسک افزایش ابتلا به سرطان پستان جنسیت زنانه است. فقط در سال گذشته در امریکا 190،000 مورد سرطان سینه مهاجم و 60،000 مورد غیرمهاجم گزارش شده است.
2. سن: همانند بسیاری دیگر از بیماری ها احتمال ابتلا به سرطان پستان با بالا رفتن سن افزایش می یابد. دوسوم سرطان های پستان مهاجم در زنان بالای 55 سال دیده می شود.
3. سابقه ابتلا به این بیماری در خانواده: زنانی که در خانواده خود سابقه ابتلا به این بیماری را داشته اند بیش از سایر زنان در معرض ابتلا به این بیماری می باشند و چنانچه این سابقه در بین اقوام درجه یک نظیر مادر، خواهر و دختر باشد احتمال ابتلا دو برابر بیشتر خواهد بود.
4. ژنتیک: 5 تا 10 درصد از مبتلایان به این سرطان ژن های ناقل بیماری را از والدین خود به ارث می برند.
5. سابقه قبلی ابتلا به سرطان پستان :چنانچه در گذشته سابقه ابتلا به این بیماری در فرد وجود داشته باشد، 4/3 بیش از دیگران احتمال ابتلا به انواع دیگری از این نوع سرطان دارند. این افزایش احتمال ابتلا به بیماری، با آنچه در علم پژشکی به بازگشت دوباره بیماری یا به اصطلاح ” عود کردن دوباره” آن گفته میشود، متفاوت است.
6. عکسبرداری رادیولوژی از قفسه سینه و یا صورت قبل از سی سالگی: چنانچه فرد به خاطر درمان بیماری های دیگر (غیر از سرطان پستان) در معرض تابش اشعه های رادیولوژی در قفسه سینه و یا صورت بوده باشد، احتمال ابتلا به این سرطان افزایش می باید.
7. برخی تغییرات در موضع پستان: چنانچه برخی تغییرات و نشانه های بیماری (غیر از ابتلا به سرطان پستان) در فرد مشاهده گردد احتمال ابتلا به این سرطان افزایش می باید. این تغییرات و علائم می تواند نظیر مشاهده کیست و توده های خوش خیم در بافت پستان باشد.
8. نژاد: زنان سفید پوست بیش از زنان رنگین پوست احتمال ابتلا به این را سرطان دارند.
9. اضافه وزن: زنانی که دارای اضافه وزن می باشند بیش از زنانی که وزن متعادل دارند، در معرض ریسک ابتلا به این سرطان قرار می گیرند بخصوص بعد از دوران یائسگی. همچنین اضافه وزن می تواند نقش موثری در احتمال بازگشت دوباره بیماری و عود کردن آن گردد.
10. سابقه بارداری: زنانی که قبل از سی سالگی بارداری نداشته اند، بیش از زنانی که قبل از سی سالگی بارداری را تجربه کرده اند در معرض احتمال ابتلا به سرطان پستان هستند.
11. سابقه شیردهی: شیردهی بخصوص اگر بیش از یک سال باشد احتمال ابتلا به سرطان پستان در زنان را کاهش می دهد.
12. نوشیدن مشروبات الکلی: تحقیقات محققان نشان می دهد که نوشیدن مشروبات الکلی احتمال تشکیل گیرنده های هورمون استروژن که در سرطان پستان نقش مهمی را ایفا می کند، افزایش می دهد.
13. عدم تحرک و انجام فعالیت های ورزشی: انجام حرکات ورزشی منظم به طور متوسط 4 تا 7 ساعت در هفته می تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهد.
14. داشتن سینه های متراکم: نتایج حاصل از تحقیقات دانشمندان نشان میدهد که زنانی که دارای پستان های متراکم و بزرگتری هستند بیش از زنان دیگر در خطر ابتلا به سرطان پستان هستند. همچنین احتمال تشخیص سرطان در اینگونه افراد توسط ماموگرافی کمتر است.
15. استعمال دخانیات: سیگار و دخانیات عامل بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان پستان بخصوص در بین زنان جوان و غیر یائسه می باشد. همچنین تحقیقات نشان می دهد زنان جوانی که در معرض مستقیم دود دخانیات هستند بیش از زنان دیگر در خطر ابتلا به سرطان پستان می باشند.

عوامل مهم دیگر:

• کمبود ویتامین (D): محققان به این نتیجه رسیده اند که زنانی که کمبود ویتامین D دارند بسیار بیشتر از زنان دیگر در خطر ابتلا به سرطان پستان می باشند. ویتامین D  نقش بسیار مهمی در رشد سلول های نرمال و طبیعی پستان دارد. همچنین این ویتامین می تواند از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری نماید.
• قرار گرفتن در معرض تابش نور در شب: برخی از تحقیقات نشان میدهد زنانی که در شب فعالیت می کنند مانند پزشکان، پرستاران، کارگران کارخانه ها و مأموران پلیس بیش از زنانی که در طول روز به فعالیت می پردازند در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان می باشند. همچنین محققان به این نتیجه رسیده اند که زنانی که در مناطقی زندگی میکنند که در معرض تابش نور لامپ ها و دیگر نورهای خارجی مانند نور چراغ اتومبیلها قرار دارد، بیش از زنان دیگر احتمال ابتلا به این سرطان را دارا هستند.
• تغذیه ناسالم: نوع رژیم غذایی و غذای مصرفی می تواند 30 تا 40 درصد در ابتلا به سرطان پستان موثر باشد. استفاده از برخی مواد غذایی می تواند موجب تقویت سیستم ایمنی بدن گردد و از ابتلا و رشد سلولهای سرطانی جلوگیری نماید.
• استفاده مداوم از وسایل آرایشی و شیمیائی: بسیاری از لوازم شیمیائی آرایشی می توانند موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان پستان در زنان گردد.
• استفاده از مواد غذایی شیمیائی: یک نگرانی جدی که این روزها ذهن بسیاری از محققان را به خود مشغول کرده است استفاده از آفت کش ها، هورمون ها و آنتی بیوتیک ها در کشاورزی و پرورش مواد غذایی می باشد. این مواد شیمیائی می توانند سلامت مصرف کنندگان را به خطر اندخته و احتمال ابتلا به سرطان پستان و رشد سلولهای سرطانی را افزایش دهد. نگرانی دیگر وجود جیوه در مواد غذایی دریایی و همچنین مواد شیمیائی صنعتی در بسته بندی مواد غذایی است.
• مواد پلاستیکی: محققان میگویند استفاده بیش از حد از مواد پلاستیکی و مواد شیمیائی خطرناک موجود در آن نظیر بیسفنول (BPA) احتمال ابتلا به انواع سرطان ها مانند سرطان پستان را در افراد افزایش می دهد. 
• مواد شیمیائی موجود در کرم های ضدآفتاب: علیرغم آنکه بسیاری از مواد شیمیائی مورد استفاده در کرم های ضد آفتاب موجب محافظت افراد در مقابل اشعه ماوراء بنفش خورشید می گردد اما تحقیقات نشان داده است که برخی از این مواد خود می توانند عامل ابتلا به انواع سرطان ها در افراد گردد.
• مواد شیمیائی موجود در آب: آب آشامیدنی و مواد موجود در آن می تواند موجب ابتلا به بیماری های مختلف گردد. راه های بسیاری برای سالم سازی و تصفیه آب آشامیدنی در حال حاضر وجود دارد.
• غذاهای سرخ کردنی: تحقیقات نشان میدهد زنانی که بیشتر از غذاهای چرب و سرخ کردنی استفاده می کنند، بیش از زنانی که از سبزیجات و میوه جات استفاده می کنند، در معرض ابتلا به سرطان پستان قرار دارند.

• علائم بیماری:

سرطان پستان در مراحل اولیه نشانه خاصی ندارد به همین علت معاینات منظم پزشکی در تشخیص سریع این بیماری بسیار مهم و ضروری است. از علائم رشد سرطان پستان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشکیل توده در بافت پستان و یا در زیر بغل (در بسیاری از موارد این توده ها خطرناک نیستند)
• تغییر شکل و اندازه نوک پستان : قرمز شدن و یا ایجاد چروکیدگی و التهاب
• خارج شدن ترشحات از نوک پستان مانند خونآبه، یا ترشحات زرد و عفونی

مردان نیز ممکن است به سرطان پستان مبتلا شوند از علائم ابتلای مردان به این بیماری می توان به احساس درد و تشکیل توده در موضع پستان اشاره کرد.

• علائم سرطان پستان پیشرفته :

• استخوان درد
• دردهای شدید در موضع پستان
• زخم های پوستی
• متورم شدن زیر بغل( سمت پستانی که سرطانی است)
• کاهش وزن

• تست ها و آزمایشات مرسوم:

در مرحله اول پزشک از نشانه ها و علائم بیماری از بیمار سوال پرسیده و سپس در مرحله بعد معاینات فیزیکی که شامل معاینه پستان ها، زیر بغل، گردن و قفسه سینه است، انجام می گیرد.

آزمایشات و تست های مرسوم:

• ام.آر.آی پستان (Breast MRI): این تست برای کمک بیشتر به تشخیص توده های تشکیل شده در بافت پستان و تغییرات مشاهده شده در ماموگرافی انجام گرفته می شود.
• سونوگرافی پستان([Breast ultrasound->http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/n/pmh_adam/A003379/]): جهت تشخیص مایع و یا جامد بودن توده های تشکیل شده در بافت ها
• سی تی اسکن: جهت تشخیص میزان انتشار و گسترش سرطان
• ماموگرافی: جهت غربالگری و یا تشخیص محل توده های تشکیل شده در بافت های پستان
• [PET scan->http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/n/pmh_adam/A007469/]

چنانچه پزشک توسط تست های فوق ابتلا به سرطان پستان را تشخیص دهد، در مرحله بعد، آزمایشات و تست های بیشتری جهت تشخیص بهتر تجویز خواهد کرد. این تست ها می تواند در جلوگیری از گسترش و درمان بیماری بسیار مفید باشد.

• درمان بیماری:

نوع درمان می تواند بر اساس عوامل مختلفی متفاوت باشد: عواملی چون:

• نوع و مرحله سرطان
• آیا سلولهای سرطانی به هورمون های خاصی حساس هستند
• آیا فرد دارای ژن HER2 می باشد یا نه

اما به طور کلی مراحل درمان سرطان شامل:

• شیمی درمانی: از بین بردن سلولهای سرطانی توسط دارو
• پرتودرمانی: جهت از بین بردن بافت های سرطانی
• جراحی جهت خارج کردن بافت های سرطانی
• لامپکتومی([lumpectomy->http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/n/pmh_adam/A002918/]): جهت برداشتن توده های سرطانی
• ماستکتومی ([mastectomy->http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/n/pmh_adam/A002919/] ): برداشتن کل پستان و بافتهای اطراف آن

هورمون تراپی برای زنانی که دارای ژن مثبت سرطانی می باشند، توسط پزشک به عنوان یک روش درمانی انجام خواهد گرفت. با این عمل از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری می شود.

• پیشگیری:

زنان با ریسک بالای احتمال ابتلا به سرطان پستان می بایست ماسکتومی پیشگیرانه را مدنظر داشته باشند. این بدان معناست که کل پستان قبل از آلوده شدن توسط جراحی برداشته می شود. این روش برای زنانی با مشخصات زیر توصیه می شود:

• زنانی که به علت سرطان یکی از پستان هایشان توسط جراحی برداشته شده است. 
• زنانی که ابتلا به این سرطان در سابقه خانوادگی خود به وفور مشاهده می شود.
• زنان ناقل ژن ها و جهش های ژنتیکی که احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهند نظیر BRCA1 یا BRCA1

همانطور که در بخش عوامل افزایش دهنده سرطان پستان نیز ذکر شد. عواملی نظیر جنسیت، سن و ژنتیک عوامل غیرقابل تغییر در احتمال ابتلا به سرطان پستان قرار دارند اما عوامل دیگری نظیر نوع تغذیه، انتخاب الگوی زندگی سالم می تواند در کاهش احتمال ابتلا به این سرطان بسیار موثر باشد.

منابع:

1. Carlson RW, Allred DC, Anderson BO, Burstein HJ, Carter WB, Edge SB, et al. Breast cancer. Clinical practice guidelines in oncology. J Natl Compr Canc Netw. 2009 Feb;7(2):122-92. [[PubMed->http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19200416]]
2. Chlebowski RT, Kuller LH, Prentice RL, Stefanick ML, Manson JE, Gass M, et al. Breast cancer after use of estrogen plus progestin in postmenopausal women. N Engl J Med. 2009 Feb 5;360(6):573-87. [[PubMed->http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19196674]]
3. Hayes DF. Clinical practice. Follow-up of patients with early breast cancer. N Engl J Med. 2007;356(24): 2505-13. [[PubMed->http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17568031]]

Review Date: 12/28/2010.

Reviewed by: Yi-Bin Chen, MD, Leukemia/Bone Marrow Transplant Program, Massachusetts General Hospital. Also reviewed by David Zieve, MD, MHA, Medical Director, A.D.A.M., Inc.

4. [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0001911/->http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0001911/]
5. [http://www.breastcancer.org/risk/understand/->http://www.breastcancer.org/risk/understand/]