بیدارزنی: بازار اشتغال ایران بازاری مردانه است که بر پایه تبعیض و نابرابری‌های جنسیتی پایه‌گذاری شده است. بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران که در خصوص میزان بیکاری زنان منتشر شده، سهم زنان از بازار کار در تابستان سال ۹۸، کمتر از ۲۰ درصد بوده است. بر اساس باورهای نادرست اجتماعی و سیاست‌های تبعیض‌آمیز حکومتی در ایران همچنان «مرد نان‌آور» خانواده محسوب می‌شود و اولویت استخدامی با مردان خانواده است. این نگاه در حالی وجود دارد که مردم ایران بدترین دوران اقتصادی را پشت سر می‌گذرانند و بسیاری از زنان این روزها تنها نان‌آور خانواده خود محسوب می‌شوند. بر اساس آمارهای اعلام شده حدود سه میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارند. زنانی که به دلیل قوانین و سیاست‌های نابرابر مجبورند در بازارهای غیررسمی با حقوق اندک و ساعات کاری بالا مشغول به کار شوند و بسیاری از آن‌ها در ماه‌های گذشته و به دلیل اپیدمی کرونا جزء اولین گروه‌های کاری بوده‌اند که تعدیل و اخراج شده‌اند. مهناز قدیرزاده، فعال حقوق زنان و کارشناس روابط کار به خبرگزاری ایلنا در این خصوص گفته است: «نه تنها زنان دستفروشی که هر روز آن‌ها را در مترو یا پیاده‌روهای شهر می‌دیدیم که بخش قابل‌توجهی از زنان کارمند و کارگر هم بیکار شده‌اند و نمی‌توانند بیمه بیکاری بگیرند. می‌دانیم که زنان زیادی هستند که به صورت توافقی مشغول به کار هستند. منشی‌های پزشکان، کارگران خدماتی، کارمندان دفاتر خصوصی و… در بسیاری موارد زیر یک میلیون تومان حقوق می‌گرفته و بیمه هم نبوده‌اند.»
قدیرزاده با اشاره به اینکه شیوع کرونا بیش از هر چیز شغل این گروه از زنان را تهدید می‌کند، هشدار داده است: «ممکن است شرایط پیش آمده زنان را بیش از قبل مجبور به تن دادن به شرایط غیرعادلانه کار کند. ناعادلانه بودن بازار کار باعث شده زنان با حقوق و مزایای کمتری سر کار بروند و اکنون که زنان بیشتری بیکار شده یا در معرض بیکاری قرار گرفته‌اند، این احتمال وجود دارد که سوء استفاده‌های بیشتری صورت گیرد. این در حالی است که زنان به نسبت مردان کمتر از حمایت‌هایی که برای جبران آسیب‌های کرونا در نظر گرفته شده برخوردار شده‌اند، چراکه تعداد بیشتری از آن‌ها شغل غیررسمی داشته‌اند.»
بیکاری زنان روستایی
بر اساس آمارهای رسمی اعلام شده فقر در کشور به‌خصوص در مناطق دورافتاده و محروم بیش از پیش گسترانیده شده است. آمارهای اعلام شده از سوی مرکز پژوهش مجلس نشان می‌دهند ۴۰ درصد مردم در سال ۹۸ زیرخط فقر قرار داشته‌اند. رقمی که با توجه به نرخ تورم و افزایش میزان بیکاری در سال پیشِ‌رو قطعاً رشد چشمگیری داشته است. به بیان دیگر می‌توان گفت در حال حاضر بیش از نیمی از مردم ایران زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
خط فقر به تعریف سازمان‌های جهانی، در واقع حداقل درآمدی است که برای زندگی در یک کشور نیاز بوده و در نظر گرفته می‌شود. بر اساس گزارش‌های منتشرشده در اردیبهشت سال ۹۹، خط فقر برای یک خانوار (۴ نفری) به ۹ میلیون تومان رسیده است. این در حالی است که پایه دستمزد کارگردان در سال ۹۹ پس از جنگ و جدال‌های بسیار در نهایت به یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسید.
آمارهای اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران میانگین مشارکت زنان روستایی ایران را حدود ۴۰ درصد نشان می‌دهند. به گفته فاطمه اسماعیلی پور، مدیرعامل تعاونی صندوق خرد زنان روستایی، بسیاری از زنان در مناطق روستایی که به دامداری، پرورش گیاهان دارویی، صنایع‌دستی و… مشغول بوده‌اند با شیوع ویروس کرونا به‌طور کامل شغل خود را از دست داده‌اند.
با شیوع ویروس کرونا تاکنون ۷۰۰ هزار زن شاغل در ایران بیکار شده‌اند
بر پایه آمار دولتی منتشرشده اشتغال زنان در ایران نسبت به مردان یک پنجم است. همین آمارها نشان می‌دهند که جمعیت زنان شاغل پانزده سال به بالا از ۴ میلیون و ۴۷۴ هزار و ۴۳۶ نفر در بهار سال گذشته به ۳ میلیون و ۷۸۹ هزار و ۶۶۳ نفر در بهار امسال کاهش یافته است؛ یعنی هفتصد هزار زن شاغل طی سال گذشته به جمعیت بیکاران پیوسته‌اند. این خیل عظیم از کار بیکارشدگان در حالی شغل خود را از دست داده‌اند که به گفته‌ی رئیس کارگروه دستمزد شورای عالی کار «کرونا بهانه‌ای بوده است برای کارفرمایان». آقای توفیقی در مصاحبه‌ای که با سایت الف داشته در این خصوص گفته است: «دولت همواره رکود ناشی از کرونا را بر سر کارگران می‌کوبد، در حالی که به غیر از شرکت‌های خدماتی که با شیوع کرونا به شدت آسیب دیده‌اند، مسئولان به مردم بگویند که جز این مشاغل چرا باید مشاغل و کارخانه‌های دیگر از کرونا آسیب دیده باشند؟ مگر ما به‌خاطر تحریم، سال‌ها امکان صادرات داشته‌ایم که حالا مشاغل و شرکت‌ها آسیب دیده باشند؟» وی همچنین اظهارکرد: «متأسفانه کرونا و رکود ناشی از آن، بازی کارفرمایان و صاحبان سرمایه است و همیشه آن‌ها برای پایمال کردن حق کارگران بهانه‌هایی همچون کرونا، اجرای برجام، لغو برجام، افزایش نرخ ارز، افزایش نرخ انرژی و… دارند و به دنبال نادیده گرفتن دستمزد و اجرای صحیح قانون کار هستند.»
بیکاری ۹۰ درصد زنان شاغل در آژانس‌های مسافرتی
به گفته‌ی رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مســافرتی استان فارس، در حال حاضر تمام افرادی که در بخش دفاتر گردشگری اعم از مدیر و پرســنل که در استان فارس فعالیت می‌کردند به دلیل بســته بودن دفاتر همچنان بیکار هســتند. بــه گفته محمود فخری بیــش از ۹۰ درصد زنانی کــه در دفاتر گردشگری فعالیت می‌کردند همچنان بیکارند.
محمود فخری در گفت‌وگو با ایلنا می‌افزاید: «دفاتر گردشــگری اســتان یکی پس از دیگری درخواست تعطیلی ۶ ماه و یک ســال را دارند».
سایه بحران کرونا بر وضعیت زنان ایران؛ رشد همسرآزاری در خانه و خطر بیکاری خارج خانه
دو مقام سازمان بهزیستی ایران طی ماه‌های گذشته هشدار داده‌اند که با اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، میزان خشونت‌های ثبت‌شده علیه زنان رشد کرده و اختلاف بین زوج‌ها هم سه‌برابر افزایش یافته است.
محمود علی‌گو، مدیرکل دفتر آسیب‌های اجتماعی این سازمان، روز چهارشنبه در گفت‌وگو با روزنامه شهروند اشاره کرده که این خشونت‌ها بیشتر در طبقه متوسط جامعه گزارش شده است.
همچنین در این زمینه بهزاد وحیدنیا، مدیرکل مشاوره و امور روانشناسی سازمان بهزیستی، از چهار هزار تماس روزانه با «صدای مشاور» این سازمان در دوران قرنطینه خبر داده و دلیل آن را نیز «افزایش ساعت تماس و تعامل زوج‌ها» دانسته است.
حرف آخر:
موج دوم کرونا در کشور از راه رسیده است و هر روز ده‌ها نفر را به کام مرگ می‌کشاند و صدها نفر را آلوده‌ی خود می‌سازد. هزینه‌های بالای درمان این بیماری در کشور در کنار موج بیکارانی که به بهانه کرونا تعدیل و اخراج می‌شوند، زندگی میلیون‌ها نفر در ایران را تحت تأثیر خود قرار داده است. از سوی دیگر روزی نیست که خبر اعتصاب کارگران در صنایع مختلف کشور که در این تورم و گرانی ماه‌هاست حداقل حقوق خود را دریافت نکرده‌اند نشنویم. کارگرانی که به دلیل اعتراض و دادخواهی حقشان با احکام زندان و شلاق روبرو شده‌اند. کارگرانی که سفره‌هایشان هر روز خالی‌تر از قبل می‌شود. بر طبق نظرسنجی ایسپا در خصوص سبد غذایی خانوار ایرانی که اخیراً منتشر شد حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر از جمعیت کشور طی یکسال گذشته مطلقاً گوشت قرمز نخورده‌اند. رقمی بهت‌آور از سفره‌های خالی مردمی که این روزها از دسترسی به حداقل‌های معیشتی خود محروم هستند. مردم فرودستی که صدایشان در میان هیاهوی مسئولینی که اوضاع کشور را گل و بلبل نشان می‌دهند گم شده است.