بیدارزنی: «وینی مادیکیسلا ماندلا» سال ۱۹۳۶ در شهر «بیزانا» ی آفریقای جنوبی به دنیا آمد. کار او در عرصۀ اجتماعی منجر به فعالیت سیاسی او در سالهای بعد شد. در سال ۱۹۵۸ با رهبر کنگرۀ ملی آفریقا، نلسون ماندلا، ازدواج کرد. وینی ماندلا در سال ۱۹۹۳ رئیس اتحادیۀ زنان کنگره و در همان سال، کاندیدای پارلمان شد. اتهامات آدم‌ربایی و کلاه‌برداری، دستاوردهای ارزشمند زندگی او را خدشه‌دار کرد. او در تاریخ ۲ آوریل ۲۰۱۸ در ژوهانسبورگ درگذشت.
آغاز کار: مددکار اجتماعی
وینی ماندلا که در دهکده‌ای کوچک به دنیا آمده بود، در سال ۱۹۵۳ برای تحصیل به مدرسۀ مددکاری اجتماعی «جَن هافمِیر» در ژوهانسبورگ رفت. در آن زمان آفریقای جنوبی تحت کنترل نظام آپارتاید بود و شهروندان بومی آفریقایی‌تبار در نظام طبقاتی سلطه‌گری اداره می‌شدند. این در حالی بود که اروپایی تبارها از سطوح بالاتر رفاه، بهداشت و آزادی اجتماعی برخوردار بودند. وینی تحصیلاتش را به پایان رساند و از دانشگاهی در آمریکا بورسیه دریافت کرد؛ اما او تصمیم گرفت به‌عنوان نخستین مددکار اجتماعی سیاه‌پوست در بیمارستانی در ژوهانسبورگ کار کند.
اواسط دهۀ ۱۹۵۰ نلسون ماندلا را ملاقات کرد که در آن زمان وکیل و رهبر کنگرۀ ملی آفریقا بود؛ سازمانی با هدف پایان دادن به نظام تبعیض‌آمیز آپارتاید. آن دو، به‌رغم مخالفت پدر وینی به سبب اختلاف سنی، در سال ۱۹۵۸ با هم ازدواج کردند. او عروسی جوان – ۱۶ سال کوچک‌تر از همسرش – پرجذبه و بااراده بود. وینی به خانۀ نلسون ماندلا در «سووِتو» نقل مکان کرد.
محکومیت و رهبری
نلسون ماندلا در همان روزهای اول ازدواج به دنبال فعالیت‌های سیاسی دستگیر شد. او در سال ۱۹۶۴ به حبس ابد محکوم شد و وینی را با دو دختر کوچک تنها گذاشت. دوره‌ای که او در زندان سپری کرد، نقش سیاسی وینی ماندلا پررنگ‌تر شد.
وینی ماندلا که تحت نظر دولت بود، به سبب فعالیت در جریان سرکوب تروریسم، بیش از یک سال را در زندان و در سلول انفرادی گذراند. پس از آزادی به فعالیت‌های خود ادامه داد و چندین بار دیگر نیز دستگیر شد. او دیگر به نماد قدرتمند مبارزۀ ضد آپارتاید و حامی و فریادرس فقرا و ساکنان سیاه‌پوست شهر بدل شده بود که خواهان آزادی بودند.
مادر ملت
در سال ۱۹۷۶، شورش‌های سووِتو اتفاق افتاد، وینی ماندلا از سووِتو به شهر مرزی «برندفورت» تبعید و حصر خانگی شد. در این مدت نیروهای امنیت آفریقای جنوبی خانۀ او را به آتش کشیدند.
در سال ۱۹۸۵ به سووِتو، قلب مبارزات بازگشت و انتقاداتش از حکومت را از سر گرفت. این حوادث باعث شد وینی ماندلا لقب «مادر ملت» بگیرد. تصویر و کنشگری او بسیاری از فعالان سیاسی ضد آپارتاید را به سوی خود جلب کرد، از جمله گروهی از مردان جوان که محافظ شخصی او شدند. این گروه «تیم متحد فوتبال ماندلا» نام داشتند.
آوازۀ او بر جوانان و فعالان سیاسی تندرو اثر زیادی داشت و آتش منازعات را تندتر می‌کرد. فعالان سیاسی به استفاده از تایرهای پلاستیکی پرشده از بنزین، به عنوان سلاحی برای کشتار، روی آوردند. ظاهراً در یک تظاهرات ویلی ماندلا نیز استفاده از این سلاح را تأیید کرده بود. محافظان او که به اِعمال خشونت شهره بودند، نوجوان ۱۴ سالهای را با نام «استامپی سِیپی» – که ظاهراَ از نیروهای نظامی بوده – ربودند و سپس به قتل رساندند. این موضوع باعث ایجاد جنجالی عظیم در این کشور شد.
رسوایی و جدایی
اعضای کنگرۀ ملی آفریقا او را به دست داشتن در قتل و رهبری تروریسم در سووِتو متهم کردند. آقای ماندلا از داخل زندان از همسرش حمایت می‌کرد. وینی ماندلا در سال ۱۹۹۱ پس از آزادی نلسون ماندلا به شش سال حبس محکوم شد که البته این حکم در دادگاه تجدید نظر به پرداخت جریمه کاهش یافت. جدایی او از نلسون ماندلا مربوط به سالهای پس از آزادی اوست. آنها در سال ۱۹۹۶ از یکدیگر جدا شدند. آقای ماندلا در همان سال وینی را از مقام معاونت وزیر فرهنگ و هنر عزل کرد – تنها پست دولتی که او پس از پایان حکومت اقلیت سفیدپوستان داشت.
او و همسرش، نلسون ماندلا، دهه‌های متمادی مشهورترین زوج سیاسی کشور بودند. وینی پس از جدایی نام فامیلش را حفظ کرد و همچنان با همسر سابقش هم‌پیمان ماند. منتقدان او را متهم می‌کردند که قصد دارد از این نام برای منافع شخصی استفاده کند.
وینی ماندلا در سالهای بعد متهم به کلاه‌برداری نیز شد. اتهامات او سبب شد نامش در میان سیاه‌پوستان و تهی‌دستان آزادی‌خواه و مبارز خدشه‌دار شود.
وینی ماندلا، با وجود تمام تعارضاتی که داشت، نقش مهمی در پایان دادن به سیاست‌های سرکوبگرانۀ آفریقای جنوبی ایفا کرد. داستان زندگی و شخصیت پیچیدۀ او تاکنون موضوع کتاب‌ها و فیلم‌های بسیاری بوده است.
منابع: