روشنک نوعدوست

تا قانون خانواده برابر: انجمن های مستقل زنان در سال 1289 فعالیت خود را آغاز کردند و از سال 1310 به بعد کم کم با فشار حکومت جای خود را به تشکل های فرمایشی دولتی دادند. افرادی که در این سالها در این انجمنها فعالیت می کردند را می توان از افراد تاثیر گذار در جنبش زنان ایران در آن دوران دانست. از جمله این افراد تاثیر گذار روشنک نوعدوست است که در این سالها از فعالان حقوق زنان در رشت و از جمله افراد تاثیرگذار بر زندگی زنان و خصوصا زنان گیلان بود.

روشنک نوعدوست در سال 1273 در شهر رشت به دنیا آمد. پدرش حاج سید حسن طبیب،در شهر رشت پزشک بود و مادرش خانم جان بود که اطلاعاتی دیگری از او در دست نیست. روشنک بعدها خود نام و نام خانوادگی اش را برگزید. وی ادبیات فارسی و فرانسه را نزد پدر آموخت و نزد شیخ علی، ریاضیات و از صدرالافاضل، ادبیات عرب را یادگرفت. او در آن دوران بانویی تحصیلکرده و اندیشمند بود.

شهر رشت در آن زمان از جمله شهرهای مهم و فعال در جنبش مشروطه محسوب می شد و روشنک در همین دوران در این شهر زندگی می کرد. او در سال 1295 جذب جمعیت «فرهنگ رشت» شد و سعی کرد برای زنان جلسات جداگانه ای داشته باشد.

او در سال 1296 مدرسه ای چهار کلاسه در رشت به نام «سعادت نسوان» تاسیس نمود و پس از آن جمعیت «پیک سعادت نسوان» را به همراه عده ای از زنان راه اندازی نمود. این تشکل از موفق ترین تشکل های زنان در رشت محسوب می شد، اما پیش از آن تشکل های زنان دیگری همچون «انجمن فرهنگی بانوان ارمنی» رشت و «جمعیت معارف پژوهان نسوان» نیز در رشت وجود داشت. از افراد دیگر این جمعیت می توان پری رخ نویدی کسمایی، جمیله صدیقی، شوکت روستا و شوکت شریفی را نام برد.

جمعیت پیک سعادت نسوان اقدام به برگزاری نمایش هایی از آثار «مولیر» برای بانوان کرد که درآمد حاصل از آن نیز صرف اداره مدرسه و نشریه پیک سعادت نسوان میشد . از منابع دیگر درآمد این جمعیت دریافت حق عضویت کمک های مردمی و فرهنگ دوستان بود. روشنک نوعدوست همچنین در سال 1309 یک قرائت خانه عمومی راه اندازی کرد. این جمعیت به سرپرستی روشنک نوعدوست توانست نظر مساعد بخش زیادی از مردم را به خود جلب کند به طوریکه شب نشینی باشکوه این جمعیت در سال 1305 با استقبال مردم رشت مواجه شد.

جمعیت پیک سعادت نسوان برای اولین بار توانست روز هشتم مارس مراسم روز جهانی زنان را در سال 1300 در انزلی و در 1301 در شهر رشت برگزار کند. مدرسه ی سعادت نسوان نیز، از کلاس آمادگی تا کلاس یازده را ارائه می کرد. مدرسه تا کلاس چهارم مختلط بود و دانش آموزان پسر را نیز می پذیرفت. دختر و پسر در کلاس کنار هم درس می خواندند و زنگ تفریح با هم بازی می کردند. از کلاس پنجم به بعد فقط دانش آموزان دختر به این مدرسه راه داشتند. هنگامی که وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش کنونی) کلاس دوازده را به سیستم آموزشی افزود، این مدرسه نیز کلاس دوازده را اضافه کرد.

بنای اصلی مدرسه ی سعادت نسوان در حاشیه ی خیابان «سبزه میدان» بود که در سمت دیگرش باغ «سبزه میدان» قرار داشت. روشنک هر روز هنگام زنگ پایانی صبح برای نهار و نیز هنگام زنگ پایانی مدرسه در مقابل مدرسه و در حاشیه ی باغ سبزه میدان می ایستاد و مواظب بود که پسرها مزاحم دختران مدرسه نشوند.«مجله ارگان»متعلق به جمعیت پیک سعادت نسوان نیز به مدیریت روشنک نوعدوست در 15 آبان 1306 در رشت منتشر شد که معتبرترین نشریه زنان در تاریخ مطبوعات گیلان است و به مسائل سیاسی و اجتماعی زنان می پرداخت. از مطالب این نشریه می توان به مسائلی پیرامون حقوق زنان، اهمیت تربیت فرزند، مسائل روز و اشاره کرد.

روشنک نوعدوست باور دینی و اعتقادات مذهبی خاصی نداشت و هوادار سوسیالیسم بود و همین مسئله باعث شده بود برخی این انتقاد را مطرح کنند که مدرسه و جمعیت پیک سعادت نسوان عقاید کمونیستی را تبلیغ می کند و از این طریق به مدرسه ضربه وارد کنند اما این مسئله در مدرسه به چشم نمی آید هر چند نشریه پیک سعادت مقالاتی دارد که در پی ترویج تفکر سوسیالیستی است. البته این مقالات زیاد نیستند.

روشنک نوعدوست زنی ایراندوست بود و مردم را نیز دوست داشت و صمیمانه به پیشرفت مردم کشورش علاقمند بود. روشنک نام سعادت نسوان را به دقت برگزیده بود و مفهوم «سعادت» برای او بس گسترده تر از «موفقیت» در درس و تحصیل بود. وی زنی همه جانبه نگر بود که از تعصب عقیدتی به دور بود. تنها موضوع مهم برای او چرخاندن مدرسه، استخدام معلم های خوب و تامین حقوق آنها، و کیفیت بالای آموزشی بود. در کنار دانش آموزانی که شهریه می پرداختند همواره تعدادی شاگردان بی بضاعت نیز که دارای استعداد تحصیلی بالاتر از متوسط بودند در مدرسه پذیرفته می شدند که از پرداخت شهریه معاف بودند. در مدرسه ی روشنک، آموزگاران مسلمان و آموزگاران سکولار و چپ در کنار هم تدریس می کردند. یکی از معلم ها یک خانم بهائی بود، و معلم موسیقی که به نام «مادام» خوانده می شد، ارمنی بود. مدیر مدرسه جمیله صدیقی از منسوبان به حزب کمونیست ایران بود که در برابر چشمان محصلان مدرسه توسط نیروهای امنیتی دوره ی رضا شاه به شکل توهین آمیزی مورد ضرب و شتم قرار گرفت و بازداشت شد. جمیله صدیقی 5 سال در زندان های رضاشاه ماند و پس از آزادی و سقوط رضا شاه، به همراه عده ای دیگر از همفکران خود دست به تاسیس سازمان زنان حزب توده زد. در مدرسه سعادت نسوان تعلیمات دینی نیز تدریس می شد. شهر رشت نیز فضای نسبتا آزادی داشت که چنین مدرسه ای در آن توانست رشد کند و مردم روشنک نوعدوست را واقعا دوست داشتند. در حالی که شاید در برخی شهرهای دیگر که میزان تعصب سنتی مردم نسبت به زنان بیشتر بود، چنین زنی را در آن دوران تکفیر می کردند.

نشریه پیک سعادت نسوان هر دو ماه یک بار منتشر می شد و پس از شش شماره برای مدتی طولانی متوقف شد. اما نهایتا پس از چند ماه توقف شماره ی هفتم این نشریه که آخرین شماره نیز بود، منتشر شد.

جمعیت پیک سعادت نسوان نیز مانند بسیاری از تشکل های آن زمان در سال 1310 پس از ده سال فعالیت تعطیل شد.

اما مدرسه ای که روشنک تاسیس کرد تا پس از انقلاب به فعالیت ادامه داد. فعالیت روشنک در سالهای آخر زندگی، مدرسه ی سعادت نسوان را به وزارت فرهنگ واگذار نمود. وزارت فرهنگ نام این مدرسه را به «روشنک» تغییر داد که پس از انقلاب نام مدرسه تغییر داده شد.

روشنک نوعدوست در خرداد ماه 1338 پس از مدتی بیمار بودن در تهران درگذشت و در قبرستان «ابن بابویه» تهران به خاک سپرده شد.

منابع :

• پیروزی، شادی (1389). زندگی زنان در گیلان.رشت: ایلیا
• روشنک نوعدوست : سهیلا وحدتی
• [http://www.iran-emrooz.net/index.php?/zanan/more/19455/->http://www.iran-emrooz.net/index.php?/zanan/more/19455/]
• مروجی، ابراهیم (1387).پیشگامان فرهنگ گیلان از آغاز تا 1357. رشت: ایلیا

مسعودی، بنفشه و ناصر مهاجر. پیک سعادت نسوان. انتشارات نقطه

دیگر مطالب مرتبط:

مادران من کیستند؟