آیا با عقیم‌سازی زنان همه مشکلات کودکان حاصل از بی‌مسئولیتی و تنوع‌طلبی مردان و فقر زنان حل می‌شود؟ چرا سیاست های عقیم سازی تنها زنان را هدف گرفته است و مردان را فراموش کرده؟ قطعا برخورد قضایی با روسپی‌گری به‌تنهایی گره‌گشای داستان نیست. آنچه می‌تواند در این میان به کار آید دیدن واقعیت است و برخورد کارشناسانه با موضوعی چنین حساس. ارائه خدمات پیشگیری از بارداری مثل دادن «آی یو دی» به زنان معتاد و کارتن‌خواب، ارائه آموزش در خصوص استفاده از کاندوم برای همه مردان و پایین آوردن قیمت آن و ارائه رایگان کاندوم به مراکز بهداشتی یا «دی سی‌هایی» که زنان و مردان کارتن‌خواب به آن‌ها مراجعه می‌کنند. حرف زدن در مورد شیوه های انتقال ایدز، ارائه آموزش‌های لازم در صدا و سیما به‌عنوان رسانه‌ای فراگیر، ایجاد مراکزی برای بازگرداندن زنان و مردان معتاد و کارتن خواب به زندگی عادی، فرهنگ‌سازی برای پذیرش فرد پاک‌شده از اعتیاد در جامعه، توانمندسازی زنان آسیب‌دیده و ایجاد فرصت‌های اشتغال برای آنان می‌تواند راهکارهای مؤثرتری از عقیم کردن زنان کارتن‌خواب باشد. تجربه نشان داده است که راهکارهای ضربتی و کوتاه‌مدت تنها مسکنی هستند که راه به‌جایی نمی‌برند و در بلندمدت آثار بدتری به‌جا خواهند گذاشت.

واقعیت این است که در جامعه­ای مانند ایران، قربانیان آزار جنسی اغلب احساس شرم می­کنند، و کمتر حاضرند درباره­ی آزار سخن بگویند و یا در برابر آن واکنش نشان دهند. هنجارهای اجتماعی هنوز آنقدر مترقی نشده­اند که انگشت اتهام را به سوی زن قربانی نشانه نروند. چنین شرایطی هزینه­ی اقدام سازمان یافته برای آزار جنسی زنان به هدف حذف زنان از حوزه­ی عمومی را کمتر کرده و این شیوه را می­تواند به عنوان شیوه ای وسوسه برانگیز برای اقتدارگرایان جلوه دهد. به باور من اولین گام برای ناکارآمد کردن این سیاست، تشویق زنان به سخن گفتن از آن است. ممکن است تبدیل به یقین شدن ظن سازماندهی شده بودن آزار جنسی، در وهله­ی اول موجب ایجاد هراس از حضور خیابانی شود، اما سویه دیگر ماجرا این است که این گفتگوی جمعی، و طرح سوال جمعی، در دل خود پاسخ­هایی برای مواجهه با این معضل را نیز دارد. علاوه بر این گفتگوی جمعی درباره ی آزار جنسی زنان، موضوع مکتوم آزار جنسی را به سطح گفتمان عمومی ارتقا می دهد و در دل این گفتمان می توان به طرح موضوعاتی همچون حق زن و خشونت علیه زنان به طور عام و مواجهه­ی زنان با خشونت پرداخت.

بارها شده که تعداد قابل‌توجهی از خبرنگاران زن بعد از این‌که از پوشش این‌گونه برنامه‌ها به محل کارشان بازگشته‌اند در جمع دوستانه خود به این موضوع اشاره کرده و از آن گله‌مند بودند ولی بسیاری از آن‌ها این موضوع را عموماً به رؤسای خود در محیط شغلی‌شان اطلاع نمی‌دهند و از بیان آن در محیط خانواده هم خودداری می‌کنند.

رسانه‌های تبلیغاتی زنان را در حال انجام امور خانه‌داری بازنمایی می‌کنند و مردان را مشغول انجام کار. سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی نیز عموماً زنان را به عنوان موجوداتی احساساتی و منفعل بازنمایی می‌کنند، در حالی که مردان منطقی و فعال هستند. این امور قالبی یا کلیشه‌ها، برای زنان و مردان، هردو زیان‌آور است. اگر شما دائماً خود را در نقشی ثابت بازنمایی شده ببینید، ممکن است به این فکر بیفتید که این، تنها گزینه شما است. شما باید این‌گونه باشید. علاوه بر این، بازنمایی کم‌تر زنان در اخبار، به این معنا است که مردان نوعی از جهان‌بینی را ایجاد می‌کنند که زنان در آن به‌صورت نمادین غایب‌اند.

مواجهه با قربانیان خشونت‌های خانوادگی یکی از متداول‌ترین مسائلی است که مددکاران اجتماعی با آن درگیر هستند. اطمینان از امنیت کودکان و قربانیان خشونت خانگی مهم‌ترین وظیفه یک مددکار اجتماعی است. اغلب مددکاران اجتماعی سعی می‌کنند با آشناسازی والدین با دنیای کودکان، آن‌ها را ترغیب به تغییر وضعیت خانواده کنند. مددکاران اجتماعی همچنین به‌طور مستقیم با ارتباط برقرار کردن با کودکان سعی می‌کنند به تقویت رابطه‌ی آسیب‌دیده مادر- کودک به‌ خصوص در مواقعی که قربانی خشونت از فرد آزارگر جدا شده است، کمک کنند. یک مددکار اجتماعی نیازمند درک تأثیر خشونت خانوادگی بر سلامت مادر و رابطه او با کودکانش است. اگر قربانی خشونت خانوادگی هستید، گفتگو با مددکاران اجتماعی می‌تواند در ریشه‌یابی و چگونگی مواجهه با این نوع خشونت و کمک به اعضای خانواده‌تان راهگشا باشد.

تقریبا هیچ آماری‌ درباره‌ میزان‌ آزار جنسی‌ زنان‌ در محیط‌های‌ کاری‌ در ایران‌ وجود ندارد. تنها در جزوه‌ ای‌ که‌ در سال‌ ۱۳۸۲ به‌ کوشش‌ کمیته‌ جمع‌آوری‌ اسناد و گزارش‌های‌ ستاد مبارزه‌ با خشونت‌ علیه‌ زنان‌ با عنوان‌ «خشونت‌ کاری‌، اعمال‌ سلطه‌ کارفرمایان‌» منتشر شد، به‌ رواج‌ گسترده‌ آزار جنسی‌ زنان‌ در محیط‌های‌ کاری‌ ایران‌ اشاره‌ شده‌ است‌. پاسخگویان‌ در این‌ گزارش‌ نه‌تنها منکر وجود آزار جنسی‌ در محیط‌های‌ کاری‌ نشدند، بلکه‌ یا خود گرفتار چنین‌ رفتارهایی‌ شده‌ بودند یا از نزدیک‌ شاهد آن‌ بودند. آنچه‌ باعث‌ پنهان‌ ماندن‌ آزارهای‌ جنسی‌ در محیط‌ کار در حوزه‌ خصوصی‌ است‌ این‌ ادعاست‌ که‌ در میان‌ تعداد زیاد جامعه‌ آماری‌ مورد بحث‌ فقط‌ سه‌ نفر از مصاحبه شوندگان حاضر به‌ صحبت‌ درباره‌ تجربه‌های‌ خود برای‌ گزارش‌ پیش‌ رو شدند . در متن پیش رو، با یکی از زنان شاغل درباره مواجهه وی با آزار جنسی، استراتژی‌های برخورد او با آن، میزان آگاهی در این زمینه در میان زنان شاغل و راهکارهای مقابله با این مسئله گفت وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

هیچ یک از زنانی که با ما تماس گرفته‌اند معتاد یا روسپی نبوده‌اند بلکه به دلیل نگاه‌های سنتی جامعه در زمان حیات خانواده مشغول به کار کردن نبوده‌اند یا به دلیل فقر و تنگدستی بعد از مرگ آن‌ها و فروش مایملک والدین توسط دیگر خواهران و برادران امکانی برای اجاره منزل نداشته‌اند. برادرها یا خواهرهایشان هم حاضر به نگهداری از آن‌ها نیستند؛ اما سیاست‌گذاران ما اصلا چنین زنانی را نمی بییند. چندی پیش تعدادی از نمایندگان محترم زن مجلس شورای اسلامی در سمن ما حاضر شدند و من به یکی از آنها درمورد این تلفن ها گفتم؛ او اما گفت که خیلی از این زنان زمانی مراجعه می کنند که اوضاع بسیار بدی دارند و بهتر است سازمان بهزیستی به جای هزینه کردن برای این زنانی که به ته خط رسیده اند این هزینه را برای کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست لحاظ کند. به‌عنوان کسی که از نزدیک با این زنان در ارتباط هستم تاکید می‌کنم که این زنان روسپی، معتاد و به ته خط رسیده نیستند و نیاز به دیده شدن و برنامه‌ریزی و داشتن سقفی امن دارند. از دیگر سو حتی اگر این زنان به ته خط هم رسیده باشند وظیفه انسانی ما این است که آنان را نجات دهیم نه نادیده‌گیری بخشی از جامعه به نفع بخش دیگری. همچنین چگونه می‌شود جلو رشد کودکان بد سرپرست را گرفت وقتی زنانی هستند که سرپناهی برای ماندن ندارند؟ زمانی که افراد تکیه‌گاهی ندارند، جایی برای ماندن و فرصت اشتغال ندارند چگونه می‌شود توقع داشت که کارتن‌خواب و گور خواب نشوند؟

بسیاری از زنان که در محیط کار با آزار جنسی مواجه هستند، به دلیل عدم حمایت موثر قانون، عدم حمایت شوراها یا اتحادیه‌های کارگری از آنها و هم‌چنین عدم حمایت اطرافیان از جمله خانواده، راهی جز کناره‌گیری از شغل، تغییر آن و یا سکوت و تن دادن به آزارهای جنسی نمی‌بینند.

از همان روزهای آغازین فعالیت رسمی در حوزه زنان که اتفاقا برای اولین بار از سوی تشکیلات ما و به عبارتی از طرف خود ما به گفتمان حرکت تبدیل شده بود و ‌از سوی تشکیلات به شکلی جدی دنبال می‌شد و در سرفصل مسائل مطروحه برای تشکیلات و جامعه قرار داده شده بود و حل بحران‌های اجتماعی جامعه ایران و منطقه مد نظر را در صورت حل مسئله زنان اعلان کرده بود. به‌طوری که در اساسنامه تشکیلات به‌عنوان یکی از ارکان اساسی ذکر شده و در صدر مطالبات قرار داده شد؛ اما با وجود اینکه اعضاء تشکیلات که در حوزه زنان حساسیت‌های لازم را نیز داشتند و نسبت به طیف غیر متشکل این حرکت دید همه جانبه تر و معتدل‌تری در این حوزه را صاحب بودند باز هم لزوم ایجاد شاخه زنان-در داخل حرکت به‌طور عام و داخل تشکیلات به‌طور خاص- و در دست گرفتن رشته امور در سیاست‌گذاری‌ها و مانع‌شدن از سیاست‌گذاری‌های غلط در این حوزه به‌شدت احساس می‌شد.

زنان در محیط‌های کاری با انواع مختلفی از آزار روبه‌رو هستند که بسته به نوع محیط و جایگاه شغلی‌شان متفاوت است. از طرفی استراتژی‌های برخورد خود زنان نیز بر اساس شرایط کاری و پایگاه اجتماعی و اقتصادی‌شان متفاوت است. بسیاری از زنان به دلیل عدم حمایت موثر قانون، عدم حمایت شوراها یا اتحادیه‌های کارگری از آنها و هم‌چنین عدم حمایت اطرافیان از جمله خانواده، راهی جز کناره‌گیری از شغل ، تغییر آن و یا سکوت و تن دادن به آزارهای جنسی نمی‌بینند. در متن پیش رو، با «فروغ قره داغی» یکی از زنان شاغل درباره مواجهه وی با آزار جنسی، استراتژی‌های برخورد او با آن، میزان آگاهی در این زمینه در میان زنان شاغل و راهکارهای مقابله با این مسئله گفت وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.