در بخش دوم این بحث در مورد جایگاه سایر گروه‌های اجتماعی سوال شده است. در طرح این سوال با دقت در انتخاب واژه‌ها و گنجاندن کلمه ملیت در کنار قومیت طراحان سوال خواسته‌اند خاطر دوستان هویت طلب را مکدر نکنند که این خود جای سپاس و قدردانی داشته و اشاره‌ای بر جدی بودن گفتمان مطروحه -اینترسکشنالیتی، تقاطع، گره‌گاه- دارد. و اما در پاسخ باز صحبت از نیاز به متشکل شدن به میان آمده تا وضعت نابسامان این گروه‌های اجتماعی را سامان دهد! البته با قرار دادن وجه تفاوت بین جریان‌های واپس‌گرا و جریان‌های مترقی!

اگرچه دولت‌ها بنا بر ماهیت خود، توجه ویژه‌ای به این نقدها حداقل به‌ظاهر نشان نمی‌دهند؛ اما شکل‌گیری یک گفتمان گسترده در میان فعالان صنفی در نقد پولی سازی آموزش، به نظرم نقش موثری در کندی روند این جریان آسیب‌زا دارد. بی‌شک اولین گروهی که از منافع این گفتمان بهره می‌گیرند، کودکان طبقه فرودست جامعه هستند که با گسترش آموزش‌های عمومی و رایگان و جلوگیری از روند کالایی شدن آموزش، امکان برخورداری از فرصت‌های برابر در آینده را با بهره‌گیری از آموزش پیدا می‌کنند.

افزایش زنان ثبت‌نام‌کننده در این دوره نشان از این دارد که بخشی از فعالان مدنی و سیاسی تلاش می‌کنند سدهای پیش رو را بشکند و موانع حضورشان را در ساختار سیاسی کشور پشت سر بگذارند.

به باور من عمده‌ی زنان جامعه نسبت به فرودستی خود آگاهی دارند، این آگاهی البته همه‌جانبه و دقیق نیست اما فراگیر است. زنان به ویژه نسبت به نابرابری در حقوق مدنی خود آگاه و معترضند. در میان طیف‌های مختلف زنان جامعه آگاهی و اعتراض به نابرابری گاه از حقوق مدنی فراتر رفته و به آزادی پوشش و نابرابری در بازار کار و ... نیز می‌رسد. این آگاهی نسبی بستری بسیار آماده برای نضج جنبش زنان فراهم می‌کند، اما آنچه ما با آن مواجهیم جنبشی متناسب با این بستر آماده نیست. به باور من جدای از موانع بیرونی در برابر قدرت یافتن جنبش، عوامل درونی متعددی نیز بر سر راه جنبش وجود دارند.

بودجه جنسیت‌محور، روشی است که دولت‌ها برای ترویج برابری جنسیتی از طریق توزیع منابع به کار می‌برند. این منابع عمدتاً منابع مالی را تشکیل می‌دهند. بودجه جنسیت‌محور شامل تجزیه و تحلیل بودجه با توجه به تأثیر عوامل متفاوت بر زندگی زنان و مردان و تخصیص آن بر اساس این عوامل است. در بودجه جنسیت‌محور دولت‌ها با مشخص کردن اهدافی مانند ثبت ‌نام برابر دختران در مدارس و برنامه‌ریزی‌های مرتبط در راستای رسیدن به اهداف مشخص‌شده پیش می‌روند. درحالی‌که اغلب برابری‌خواهان بر قوانین و سیاست‌های اجتماعی توجه بیشتری دارند، بودجه جنسیت‌محور بر حمایت‌های ملی مالی متمرکز است. وزارت امور اقتصادی و دارایی که به‌طور سنتی مباحث جنسیتی را بی‌ربط با حوزه کاری خود می‌داند، در هنگام مواجهه با زیان‌های اقتصادی بر از بین بردن شکاف جنسیتی پافشاری می‌کند.

با توجه به اینکه فعالان حوزه زنان معمولاً از بدنه‌ی دولتی و ساختار قدرت دور هستند و در بهترین حالت وابسته به تشکل‌های مدنی یا انجمن‌های علمی هستند، کمتر اتفاق افتاده که برنامه‌های ایجابی حوزه زنان به‌صورت همه‌گیر اطلاع‌رسانی شوند یا لااقل به مرحله تدوین و سیاست‌گذاری قانونی برسند اما در زمینه‌ی افزایش حضور زنان در مجلس فعلی به جرئت می‌توانم بگویم با توجه به اینکه سال قبل بسیاری رد صلاحیت شدند، اگر همین گروه‌ها و کمپین‌های مدنی مشوق زنان و تشویق عمومی مردم برای ثبت‌نام کاندیداتوری نبودند، شاید در حال حاضر این تعداد زن نماینده در مجلس نداشتیم.

دل بستن به جناح‌هایی از قدرت به جای دل بستن به همراهی و همگامی با هم‌سرنوشتانمان بی‌راهه‌ای است که اگر هوشیار نباشیم به دامش می‌افتیم و انرژی‌هامان هرز می‌رود.

به کمک ابزارهای دفاع گروهی از منافع مشترک و یا به عبارت بهتر در شرایط فعالیت تشکل‌های صنفی و با کمک و هدایت این گونه نهادهاست که گروه‌ها و طبقات مختلف با حقوق مادی و اجتماعی خود عمیقاٌ آشنا می شوند و می‌توانند در راستای رسیدن به موقعیت و شرایط بهتر گام بردارند. گفت‌و‌گوی حاضر با کاظم فرج اللهی، فعال حقوق کارگران است. کاظم فرج اللهی، متولد ۱۳۳۴، تکنسین بازنشسته برق، از سال ۱۳۸۰ همزمان با آغاز فعالیت های «انجمن فرهنگی حمایتی کارگران» و «نشریه آوای کار» فعالیت مطبوعاتی در حوزه حقوق و روابط کار داشته و در حال حاضر عضو انجمن صنفی روزنامه نگاران آزاد تهران است.

فعالین زنان می‌توانند تبعیض‌هایی را که به واسطه زن بودن در هر شغل و صنفی به آنها وارد می‌شود به زنان یادآوری کنند و در عین حال فعالین اجتماعی دیگر را به کمک بطلند و همراه آنان باشند

در روزهای آینده بنا بر رویه مرسوم سال‌های گذشته و در روزهای تبلیغات کاندیداهای ریاست جمهوری، ما جامعه زنان شاهد شعارهای انتخاباتی در حوزه زنان خواهیم بود. بسیاری از زنان که خواهان افزایش مشارکت سیاسی زنان در ساختار قدرت هستند، احتمالاً در ستادهای انتخاباتی کاندیداها حضوری فعال خواهند داشت. توانمندسازی زنان، از بین بردن شکاف جنسیتی، اشتغال زنان، حضور زنان در کابینه و هزاران وعده‌ انتخاباتی دیگر در روزهای آینده در تریبون‌های رسمی و مصاحبه‌های نامزدهای ریاست جمهوری با رسانه‌های مختلف، مدام شنیده خواهد شد. وعده و وعیدهایی که تجربه نشان داده است صرفاً در حد همین شعارهای انتخاباتی باقی خواهند ماند و با کشاندن زنان به پای صندوق‌های رأی به حیطه فراموشی سپرده خواهند شد