بیدارزنی: هنگامیکه از خشونت خانگی صحبت می‌شود اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد خشونت روانی یا خشونت فیزیکی است؛ اما تحقیقات نشان داده است خشونت اقتصادی یکی از گسترده‌ترین و در عین حال پنهان‌ترین خشونت‌هایی است که زنان در روابط پرخشونت با آن مواجه هستند. اکثر مطالعات انجام‌گرفته در خصوص خشونت خانگی نشان می‌دهند تقریباً تمام زن‌هایی که تحت خشونت خانگی هستند، خشونت اقتصادی را تجربه می‌کنند. خشونت اقتصادی می‌تواند اولین نشانه از خشونت جنسی و خشونت خانگی در شروع یک رابطه باشد.
خشونت اقتصادی به محدود کردن یا کنترل توانایی زن برای به دست آوردن، استفاده و حفظ منابع اقتصادی گفته می‌شود. افرادی که تحت خشونت اقتصادی هستند ممکن است از کارکردن و فعالیت اقتصادی منع شوند. پول و درآمدشان توسط شریک خشونتگرشان کنترل شود. افرادی که تحت خشونت اقتصادی هستند در حقیقت مجبورند بابت ریال به ریال پولی که خرج می‌کنند به شریک زندگی‌شان حساب پس بدهند!
اشکال خشونت اقتصادی بسته به شرایط زندگی فرد متفاوت است. خشونت اقتصادی می‌تواند پنهانی باشد یا آشکار و علنی؛ اما هدف همیشه یکی است ارعاب، کنترل کردن فرد و به دست گرفتن تمام قدرت یک رابطه. در حقیقت خشونت اقتصادی یکی از مهم‌ترین ترفندهایی است که فرد آزارگر برای نگه‌داشتن قربانی در روابط خشونت‌آمیز به کار می‌برد. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که تحت خشونت اقتصادی هستند معمولاً به دلیل ترس از تأمین مالی خود و فرزندانشان هراس دارند رابطه را ترک کنند. از سوی دیگر ناامنی اقتصادی یکی از مهم‌ترین دلایلی است که زنان اغلب به رابطه با فرد آزارگر خود برمی‌گردند. خشونت اقتصادی در کوتاه‌مدت می‌تواند موجب باقی ماندن فرد در رابطه خشونت‌آمیز شود. بدون داشتن پول، کارت‌بانکی و دارایی‌های دیگر چگونه می‌توان زندگی کرد؟
اما وقتی از خشونت اقتصادی حرف می‌زنیم منظورمان چه نوع خشونتی است و چه شکلهایی دارد؟
- کنترل دستمزد و حساب‌های بانکی
- سرقت اموال فرد
- جلوگیری از دسترسی آزادانه زن به وسایل نقلیه
- تعیین چگونه مصرف کردن درآمد فرد
- تصمیم‌گیری در خصوص اینکه زن کجا کار کند
- جلوگیری از کار کردن زن از طریق منزوی کردن او
- مجبور کردن زن به انجام کارخانگی به‌صورت تمام‌وقت بدون پرداخت دستمزد
- اجبار به باردار شدن
- جلوگیری از دسترسی زن به خدمات و مکان‌های مراقبتی برای نگهداری از کودکان
- آزار و اذیت زن در محل کارش تا جایی که مجبور به ترک کار شود
- کنترل تصمیم‌گیری‌های زن در خصوص مستغلات و دارایی‌هایش
- از بین بردن اعتبار زن از طریق سوءاستفاده از کارت‌های بانکی‌اش یا انجام تمام قراردادهای بانکی او مانند اجاره‌نامه، گرفتن کارت اعتباری یا خدمات مربوط به آن بدون اجازه زن
تحقیقات نشان داده است زنانی که دارای استقلال مالی هستند و مهارت اقتصادی بیشتری دارند بسیار بیشتر از دیگر زنان احتمال دارد که روابط خشونت‌آمیز خود را ترک کنند و به آینده خود و خانواده‌شان کمک نمایند.
واضح است موارد مطرح‌شده در خصوص وقوع خشونت اقتصادی پرونده‌های ساده‌ای برای محکمه‌های قضایی نیستند. موارد فوق همانند صدای داد و بیداد یا دیدن ضرب و شتم فیزیکی با چشم دیده نمی‌شوند تا توسط همسایگان و آشنایان گزارش داده شوند. چگونه می‌توان ثابت کرد که جلوی کار کردن قربانی به‌عمد گرفته‌شده است؟
خشونت اقتصادی مسئله‌ای جدی است. با مشاور و وکیل حقوقی در این رابطه صحبت کنید. کارت اعتباری و حساب‌های بانکی جداگانه‌ای داشته باشید. کپی مدارک مهم مالی و حقوقی خود را در جای امن و دور از خانه نگه دارید. این مدارک شامل تمام اموال و دارایی‌های شماست. مدارک پزشکی، شناسنامه، کارت ملی، قباله ازدواج، پاسپورت و دفترچه بیمه. اسناد و مدارک مهم مالی‌تان را به یک دوست یا یکی از اعضای خانواده‌تان بسپارید. می‌توانید این اسناد مهم را به خودتان ایمیل کنید یا در صندوق امانات بانک نگهدارید.
واقعیت این است خشونت اقتصادی به مرور زمان کم‌رنگ نمی‌شود، بلکه هرروز ابعاد بیشتری از زندگی شما را تحت کنترل خود در می‌آورد و می‌تواند منجر به بروز انواع دیگر خشونت خانگی شود.
این مطلب قبلا در روزنامه شرق منتشر شده است.