خبرگزاری بین المللی زنان (وفا)- مریم قاسمی : صفحه نيازمندي‌هاي روزنامه را ورق مي‌زنم، بيشتر حجمش را آگهي‌هاي استخدامي گرفته است. ستون استخدام كارگر ساده را مي‌گيرم و تا پايين مي‌آيم. «به چند كارگر خانم با حقوق مكفي نيازمنديم»… پايين‌تر «به چند خانم جهت كار در بسته‌بندي موادغذايي نيازمنديم…»
صفحه نيازمندي‌هاي روزنامه را ورق مي‌زنم، بيشتر حجمش را آگهي‌هاي استخدامي گرفته است. ستون استخدام كارگر ساده را مي‌گيرم و تا پايين مي‌آيم. «به چند كارگر خانم با حقوق مكفي نيازمنديم»… پايين‌تر «به چند خانم جهت كار در بسته‌بندي موادغذايي نيازمنديم…» پايين‌تر «تعدادي كارگر خانم و آقا جهت كار در قنادي نيازمنديم…» و باز هم پايين‌تر «به يك خانم باتجربه جهت كار در بنگاه معاملات املاك براي پاسخگويي تلفن نيازمنديم…»
شماره يكي از آگهي‌هاي روزنامه را مي‌گيرم. بعد از چندبار بوق زدن، صداي آقايي از پشت تلفن به گوش مي‌رسد. به او مي‌گويم به خاطر آگهي كه در روزنامه داديد تلفن زدم. مي‌خواستم با نوع و شرايط كارتان آشنا شوم. مرد مي‌گويد: كار ما معاملات املاك است و به يك خانم براي پاسخگويي به تلفن نياز داريم. وقتي از شرايط حقوق و بيمه سئوال مي‌كنم پاسخ مي‌دهد: شما حضوري بياييد با هم كنار مي‌آييم. اصرار كه مي‌كنم مي‌گويد ماهي 100هزارتومان در ازاي 9ساعت كار. از شرايط محيط كار نيز مي‌پرسم كه مي‌گويد: بايد حضوري تشريف بياوريد تا هم ما شما را ببينيم و هم شما محيط كار ما را ببينيد. به خاطر مي‌آورم در گزارش قبلي شهرآرا پيرامون كار زنان در مكان‌هاي مختلف، بسياري از زنان شاغل از حضور در محيط كارشان در حضور آقايان بسيار معذب بودند و اظهار نگراني مي‌كردند.
تلفن را سر جايش مي‌گذارم و يكي ديگر از شماره‌هايي را كه دورشان را خط كشيده‌ام، مي‌گيرم. شماره يك كارگاه بسته‌بندي است. خانمي كه تلفن را پاسخ مي‌گويد راديووار شرايط استخدام و نوع كار در بسته‌بندي را برايم توضيح مي‌دهد. از ميان صحبت‌هايش مي‌فهمم كه از ساعت 7صبح تا 7شب بايد سر كار باشم و سر هر ماه 170هزارتومان حقوق دريافت كنم.
وقتي يكي ديگر از شماره‌ها را كه مربوط به يك كارگاه قنادي است، مي‌گيرم صاحب كار آدرس مي‌دهد تا حضوري به آنجا مراجعه كنم. خيابان صاحب الزمان قنادي (…). وقتي وارد قنادي مي‌شوم يكي از فروشنده‌ها پله‌هاي گوشه مغازه را نشانم داده و مي‌گويد پايين بروم و بعد هم با آقاي…… صحبت كنم. از پله‌ها پايين مي‌روم، فضاي خفه‌اي است. گرفتگي فضاي كارگاه باعث مي‌شود براي چند لحظه به‌سختي نفس بكشم. گرماي تند اجاق‌ها و فرهايي كه با حرارت بالا، روشن است توي صورتم مي‌نشيند. در حالي كه چشمانم از شدت سوزش، خيس شده، مي‌بينم بيش از 10نفر خانم و آقا با لباس‌هاي سفيد مشغول كارند. هنگامي‌كه وسط كارگاه مي‌رسم صاحب قنادي جلو مي‌آيد.
او بعد از سلام و احوالپرسي و معرفي خودش، كاري كه قرار است انجام دهم را كمي توضيح مي‌دهد و مي‌گويد بايد درست كردن شيريني و خمير آن را خوب ياد بگيرم. او ادامه مي‌دهد: بايد يك هفته آزمايشي كار كنم. بعد يك آقاي جوان كه لاغراندام و تكيده است را صدا مي‌زند و مي‌گويد: اين يكي از بهترين شيريني‌پزهاي ماست كه كار را بهتر به تو آموزش مي‌دهد. مي‌گويد: حقوقم با ماهي 100هزارتومان شروع مي‌شود و بعد از 3ماه اگر كارم خوب باشد به حقوقم اضافه مي‌كند. در حالي كه تاكيد مي‌كند كسي را بيمه نمي‌كند، ادامه مي‌دهد: حتي اگر بازرس بيمه براي بازرسي مراجعه كرد و از شما چيزي پرسيد بايد بگوييد كارآموز هستيد وگرنه همكاري ما تمام مي‌شود.
زنان جوياي كار و دستمزد‌هاي خجالت آور
با ديدن اين وضعيت ياد صحبت‌هاي سرپرست معاونت امور اجتماعي و اشتغال اداره كار و امور اجتماعي خراسان رضوي مي‌افتم كه چندي پيش با اشاره به آمار بيكاري حدود 1 2درصد در خراسان رضوي به گزارشگر ما گفته بود: 6هزار و 920نفر جوياي كار به سايت اين اداره مراجعه كرده‌اند كه 28درصد آنان را بانوان تشكيل مي‌دهند.
در اين گفتگو «طاهره طهماسبي» 37درصد فرصت‌هاي شغلي را خاص بانوان دانسته و با بيان اينكه 26درصد فرصت‌هاي شغلي ايجاد شده نيز از سوي خانم‌ها اشغال شده است، گفته بود: 6هزار نفر از بانوان استان از اعتبارات بنگاه‌هاي زودبازده استفاده كرده‌اند كه خدمات آموزشي، پرستاري، صنايع‌دستي، توليد البسه و پرورش زنبور عسل و ماهي‌هاي زينتي از عمده‌ترين مشاغل بانوان بوده است.
طهماسبی اشتغال زنان سرپرست خانوار را یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اداره کار و امور اجتماعی عنوان كرده و با اظهار اميدواري از اجرای طرح مشاغل خانگی به اجرای طرح حمایت از مشاغل خانگی و صدور 100هزار مجوز خانگی در استان اشاره كرده بود.
سوء استفاده از نيروي كار ارزان
با اين وجود در حالي سرپرست معاونت امور اجتماعي و اشتغال اداره كار و امور اجتماعي خراسان رضوي به اشتغال زنان و فرصت‌هاي شغلي خاص بانوان تاكيد مي‌كند كه نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی مي‌گويد: زنان و دختران جوان در اكثر محیط‌های کاری مورد استثمار قرار مي‌گيرند؛ چرا كه اين قشر امروز به عنوان نيروي كار ارزان مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند. جواد آرين منش مي‌افزايد: با توجه به نرخ بالاي بيكاري در جامعه، دولت بايد براي پيشگيري از اين معضل اقدام كند.
وي با اشاره به آمدن هفته گراميداشت مقام زن، يادآور مي‌شود: بازنگری و آسیبشناسی چگونگی حضور زنان در عرصه‌هاي مختلف، بهترين راه حلي است كه مي‌تواند به رفع نقاط ضعف این حضور كمك كرده و بدين وسيله نقاط قوت آن تقویت گردد.
آرين منش با اشاره به حضور بيش از 60درصد ظرفيت دانشگاه‌ها از سوي دختران و زنان اظهار مي‌دارد: توسعه دانش و تخصص در بین زنان، اقبال روزافزون دختران به تحصیلات عالی، تکمیلی و حوزوی نیز بخشی از حضور زنان در جامعه اسلامي است كه نقش موثر آن در تحکیم بنیان خانواده و تربیت نسلی توانمند، آگاه و مفید برای کشور را هیچکس نمی‌تواند کتمان کند.
نماينده مردم مشهد و كلات خاطرنشان مي‌كند: بر مسئولان لازم است نسبت به پرداخت دستمزدهای بسیار پایین و بیمه زنان و دختران شاغل از سوی موسسات و دستگاه‌هاي غيردولتي، مديريت قوي‌اي اعمال شود.
حقوق خانم‌ها هميشه كمتر از آقايان
سراغ يكي از بيمارستان‌هاي شهر مي‌روم. هرچند مي‌دانم بيشتر كاركنان اين بيمارستان قديمي، استخدام رسمي‌هستند اما در بين آن‌ها نيروهاي جوان نيز ديده مي‌شوند. سر صحبت را با يكي از نيروهاي خدماتي بيمارستان باز مي‌كنم. مي‌گويد چند ماهي است در بيمارستان مشغول به كار شده اما استخدام بيمارستان نيست.
او مي‌گويد ما نيروهاي شركتي هستيم كه از طرف شركت….. به بيمارستان معرفي شده‌ايم. وقتي از حقوق دريافتي‌اش مي‌پرسم، مي‌گويد: با ماهي 200هزارتومان زندگي مي‌چرخاند، اين در حالي است كه نسبت به حقوق همكاران مرد معترض بوده و ادعا مي‌كند: حقوق مردان نسبت به زنان در اين شركت بيشتر تعيين شده است. هرچند حقوق آقايان نيز طبق قانون كار نبوده و فقط 50هزارتومان بيشتر از خانم‌هاست اما اين تفاوت كه ناشي از ديدگاه سنتي جامعه نسبت به كار زنان است، در ساير مشاغل نيز به چشم مي‌خورد.
در ورود به يك داروخانه و صحبت با پزشك آن، متوجه مي‌شوم جدا از نيروهاي نسخه پيچ و فروشنده، هر داروخانه ملزم است يك پزشك داروساز به عنوان پزشك كارشناس در اختيار داشته باشد. جالب است وقتي با او كه آقايي ميانسال است، صحبت مي‌كنم متوجه مي‌شوم حدود 850هزارتومان در ماه حقوق مي‌گيرد. اين در حالي است كه وقتي با خانم دكتر شيفت صبح همان داروخانه صحبت مي‌كنم متوجه مي‌شوم او تنها ماهي 480هزارتومان حقوق از كارفرماي خود دريافت مي‌كند. در حالي كه اين دونفر هر دو يك كار انجام داده و هيچ يك نسبت به ديگري زحمت بيشتري متحمل‌نمي‌شود.
نگاه جامعه به اشتغال زنان، سنتي است
اين در حالي است كه يك اقتصاددان و عضو هيئت‌علمي دانشگاه فردوسي مشهد به ديدگاه‌هاي سنتي جامعه در رابطه با اشتغال زنان اشاره كرده و مي‌گويد: امروز زنان نقش مهمي در اقتصاد ما ايفا كرده و به عنوان پتانسيل‌هاي توانمند، بخش‌هاي مختلف اقتصادي، صنعتي و… را پوشش مي‌دهند. دكتر ناصر شاهنوشي با اشاره به مشكلات فراواني كه بسياري از زنان در رابطه با كاركردن در بيرون از خانه دارند به ديدگاه‌هاي سنتي افراد جامعه اشاره كرده و اظهار مي‌دارد: بايد پتانسيل خانم‌ها در اشتغال را پذيرفته و در نگاه سنتي خود تجديد نظر كنيم.
وي با تاكيد بر لزوم تغيير ديدگاه جامعه نسبت به اشتغال زنان مي‌افزايد: در نگاه سنتي زنان به عنوا ن نيروي كار و نه متفكر در كارگاه‌هاي مختلف مشغول به كارند؛ چراكه آن‌ها به خاطر اثبات توانايي‌هاي خود حاضرند با حقوق پايين‌تر و ساعات كار بيشتر كار كنند، در حالي كه توانايي‌هاي زنان در كارهاي گوناگون به اثبات رسيده است و جامعه بايد پتانسيل‌هاي خانم‌ها را بپذيرد. وي يادآور مي‌شود: هرچند برخي خانم‌ها به خاطر احتياجات مالي دست به كارهاي سخت و كم درآمد مي‌زنند اما اگر ديدگاه جامعه تغيير كند ديگر تنها نياز مالي و درآمد مطرح نبوده همچنانكه اين موج ميان دختران جوان به چشم مي‌خورد. دكتر شاهنوشي ادامه مي‌دهد: تجربه ثابت كرده زنان در محيط‌هاي كاري، احساس مسئوليت خوبي دارند، بسيار با دقت و منظم هستند و نسبت به كار خود تعهد دارند، اگر چنين خصوصياتي در محيط‌هاي كار وجود نداشته باشد، جامعه از پتانسيل‌ها قوي، محروم مي‌ماند.
اين استاد دانشگاه با قبول اين مطلب كه در برخي موارد از نيروهاي كار خانم بيشتر از مردها سوءاستفاده شده و آن‌ها مورد استثمار دنياي كارفرمايان قرار مي‌گيرند، اضافه مي‌كند: امروز بازار كار ما، رقابتي شده كه هر كس شرايط بهتري داشته باشد، در اين رقابت پيروز خواهد شد. وي در توضيح شرايط بهتر از قبول حقوق پايين، عدم بيمه، ساعات كار فراوان و … سخن به ميان آورده و مي‌افزايد: اوضاع بحراني اقتصادي باعث شده شرايط بازار كار امروز به اين سمت برود؛ چرا كه وجود نيروي بيكار، هيچ يك از كارفرمايان را براي جدب نيرو نگران نمي‌كند.
وي خاطرنشان مي‌كند: تغيير جامعه و پيشرفت بانوان در كار باعث شده برخي فكر كنند زنان جاي مردان را مي‌گيرند، اين در حالي است كه هر كس توانايي‌هاي خاص خود را دارد.
*سردبير خبرگزاري زنان (وفا) : تامین معاش خانواده، زنان را به کار با حقوق اندك واداشته است
زهره الوندي- سردبير خبرگزاري زنان گفت: نیاز اقتصادی و تامین معاش خانواده، باعث شده بسياري از زنان به حداقل دستمزد راضي باشند.
طاهره چك در گفتگو با خبرنگار شهرآرا افزود: متاسفانه کارفرمایان نیز از نیاز مالی و اقتصادی این‌قشر آسيب‌پذير سوءاستفاده کرده و آن‌ها را به ازای دستمزدی پایین به کار مي‌گيرند، در حالي‌كه باید طبق قوانین مصوب در قانون کار با زنان شاغل برخورد کنند.
وي با بیان اینکه کار زنان به صورت کارگری در کارگاه‌ها، نشان از اجحاف در حق زنان است، گفت: زنان کارگر نیازمند امنیت اجتماعی و دستمزد برابر با مردان هستند.
سردبير خبرگزاري زنان با تاکید بر اینکه امنیت اجتماعی این گونه زنان بایستی از طرف دولت و کارفرمایان تامین شود، افزود: باید توجه داشت که نیاز اقتصادی و تامین معاش خانواده، زنان را به کارگری با دستمزد پايين واداشته است و کارفرمایان نیز باید به این نکته مهم توجه داشته باشند که نباید از نیاز مالی و اقتصادی این‌گونه زنان سوءاستفاده کرده و آن‌ها را در ازای دستمزدی پایین به کار بگیرند؛ بلکه باید طبق قوانین مصوب در قانون کار با آن‌ها برخورد کنند.
وي مسئولیت زنان کارگر را در خانه و در محل کار، امری دشوار ارزیابی کرد و اظهار داشت: زنان کارگر بایستی در شغل خود به رضایت اقتصادی دست یابند تا در امور مربوط به خانه نیز موفق باشند.
وي بیشترین توجه به وضعیت کاری و دستمزدهای زنان کارگر را معطوف به سازمان تامین‌اجتماعی و وزارت کار دانست و تصریح کرد: ماموران این دو نهاد، باید در بازرسی‌های خود از کارگاه‌ها دقت بیشتری داشته باشند تا حقی از این زنان ضایع نشود.
این فعال رسانه‌اي با اشاره به ارج‌نهادن به شخصیت و باور توانایی این قشر از زنان گفت: جامعه باید زنان را به عنوان افرادی که در کنار مردان کار می‌کنند، بپذیرد و نباید آن‌ها درکارها به علت فیزیک بدنی و جنسیت مورد اجحاف واقع شوند و در معرض نابرابری کاری قرار بگیرند.
وي با تاکید مجدد به حمایت دولت از زنان کارگر تصریح کرد: زنان کارگر، عمده‌ترین گروه جامعه کارگری هستند که نیاز بیشتری به حمایت اجتماعی ـ اقتصادی دولت دارند. این قشر از زنان با حداقل دستمزد حاضر به کار در شرکتهای تعاونی می‌باشند و دولت با سیاست مناسبی می‌تواند این شرکتهای تعاونی را توسعه داده و به زنان کارگر اجازه رشد بیشتری در کار بدهد. وي يكي از پيامدهاي تغییرات اجتماعی را، حضور زنان براي کار در کارگاه‌ها دانست و گفت: جامعه ما، در حال گذار است و زنان، قربانیان اصلی این خلأ بین سنت و مدرنیته هستند و تا وقتی به مرحله درستی از مدرنیته گام نگذاریم، همچنان کار زنان با دوگانگی همراه است.
سردبير خبرگزاري وفا با اشاره به آمار بالای بیکاری در کشور و متعاقب آن استان خراسان رضوي گفت: کمبود کار مناسب در جامعه و نیاز معیشتی بالا، زنان را مجبور به کارگری می‌سازد که رقبای سرسخت آن‌ها در محل کار نیز اجازه رشد به این زنان نداده و آن‌ها برای استمرار کارشان مجبور می‌شوند به کارهای سخت با دستمزد پایین تن دهند.
