تا قانون خانواده برابر: چندی پیش رییس انجمن مددکاری ایران از شیوع بیماری خطرناکی به نام زگیل تناسلی خبر داد[۱]. به گفته «مصطفی اقلیما» ظرف یک سال گذشته شیوع این بیماری به شدت افزایش یافته و تا کنون حدود یک میلیون نفر در ایران به آن مبتلا شده اند. زگیل تناسلی در حین رابطه جنسی به سرعت منتقل می شود. این زگیل ها باعث عفونت و سرطان می شوند و افراد مبتلا توانایی باروری خود را از دست خواهند داد. این بیماری به سختی درمان شده و تنها راه مقابله با آن پیشگیری است. مطلب پیش رو به معرفی و بررسی «ویروس پاپیلومای انسانی[۲]» که عامل بروز این بیماری است، می پردازد.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) چیست؟
این ویروس که بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد، از راه تماس پوستی منتقل می شود. بیش از ۳۰ نوع از این ویروس در ناحیه تناسلی زنان و مردان بیماری ایجاد می کند. این ویروس از طریق رابطه جنسی منتقل می شود.
ویروس HPV چقدر شیوع دارد؟
این ویروس بسیار رایج است و پدیده تازه ای نیست. با این حال بسیاری از مردم چیزی درباره آن نمی دانند. برخی پژوهش ها نشان می دهد که حداقل ۳ نفر از هر ۴ نفری که از نظر جنسی فعال هستند، یکبار در طول زندگی خود به این ویروس مبتلا می شوند. بسیاری از مبتلایان هیچ گونه علامتی را تجربه نمی کنند زیرا HPV ممکن است بدون بروز هیچ گونه علامت یا اختلالی در سلامتی، فرد را درگیر کند.
چگونه HPV منتقل می شود؟
این ویروس از طریق رابطه جنسی واژنی، مقعدی و دهانی منتقل می شود. برای انتقال HPV لزوما نباید دخول اتفاق بیفتد بلکه تماس پوستی کافی است. به عبارتی دیگر تماس جنسی با شریک جنسی مبتلا به HPV، رایج ترین شیوه انتقال این ویروس است. عفونت HPV مانند بسیاری از بیماری های واگیردار جنسی دیگر، معمولا علامت خاصی ندارد.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به HPV هستند؟
کسانی که فعالیت جنسی را در سنین پایین آغاز کرده اند یا افرادی که روابط جنسی متعدد و پرخطر ]بدون استفاده از کاندوم[ دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این ویروس قرار دارند.
ویروس HPV مولد چه بیماری هایی است؟
به طور تخمینی ۱۲ نوع HPV منجر به بروز زگیل های تناسلی[۳] می شوند. این عارضه ممکن است در داخل یا خارج واژن، در ناحیه خارجی آلت تناسلی زنانه[۴] (فرج)، دهانه رحم[۵]، آلت تناسلی مردان و یا نزدیک مقعد رشد کند. راه های درمانی متعددی برای زگیل تناسلی وجود دارد اما خطر انتقال این ویروس حتی پس از درمان کامل زگیل تناسلی وجود دارد. شمار زگیل تناسلی ممکن است کاهش یا افزایش یابد یا به طور کامل بهبود یابد. اما در هر سه صورت امکان تبدیل شدن این زگیل ها به سرطان وجود ندارد.
به طور تخمینی ۱۵ نوع HPV که به انواع «پرخطر» معروف هستند، منجر به بروز سرطان در مقعد، دهانه رحم، فرج، واژن و آلت تناسلی مردانه می شوند. این انواع می توانند باعث ایجاد سرطان دهان (سرطان دهان و زبان) و سرطان حلق دهانی (حلق دهان یا قسمت میانی گلو که از لوزه‌ها تا نوک حنجره ادامه دارد) بشوند.
سرطان های ناشی از HPV کدامند؟
سطح واژن با یک بافت سلولی پوشیده شده است. اگر HPV وارد این بافت شود، می تواند سلول های دهانه رحم را تخریب کند و الگوی رشد آنها را تغییر دهد. این تغییرات به آسانی سلول ها را وارد مرحله پیش سرطانی[۶] می کند. سیستم ایمنی بدن بسیاری از زنان این ویروس را قبل از تبدیل شدن به سرطان مهار می کند. اما در برخی زنان این سیستم ایمنی درست عمل نمی کند و HPV وارد مرحله پیش سرطانی و سپس سرطان می شود.
سرطان واژن به سرطان کانال تولد و سرطان فرج به سرطان ناحیه کلیتوریس، لبه یا ورودی واژن اطلاق می شود. هردوی این بیماری ها نادر هستند و همیشه از طریق HPV ایجاد نمی شوند.
سرطان مقعد به سرطانی شدن بافت های رکتوم[۷] (آخرین قسمت روده بزرگ به سمت خارج بدن) اطلاق می شود.
چه راه هایی برای تشخیص ابتلا به HPV وجود دارد؟
زنان فعال جنسی باید به طور مرتب آزمایش «پاپ اسمیر» [۸]انجام دهند. این آزمایش از طریق معاینه سلول های واژن و دهانه رحم به وسیله میکروسکوپ، تغییرات سلولی را به سرعت و قبل از تبدیل شدن به سرطان و همچنین سرطان را در مراحل ابتدایی و قبل از جدی شدن، تشخیص می دهد. اگر سرطان دهانه رحم به سرعت تشخیص داده شود، خطر مرگ بسیار کاهش می یابد. آزمایش HPV نیز می تواند در تکمیل پاپ اسمیرهایی که رشد نامتوازن سلولی را نشان می دهد، در زنان ۳۰ سال به بالا انجام شود. این تست می تواند ۱۴ نوع HPV پرخطر را شناسایی کند.
چگونه می توان از انتقال HPV جلوگیری کرد؟
۲ نوع واکسن برای پیشگیری از ابتلا به انواع مشخصی از HPV تولید شده است ]که هیچ کدام در بازار دارویی ایران وجود ندارد[. اما با روش های دیگری نیز می توان از ابتلا به این ویروس پیشگیری کرد. کاهش تعداد شرکای جنسی پرخطر ]مانند خرید خدمات جنسی یا برقراری رابطه جنسی با افراد غریبه[ و استفاده از کاندوم می تواند به کاهش ابتلا به HPV کمک کند. باید توجه داشت که کاندوم نمی تواند به طور کامل خطر ابتلا به این ویروس را کاهش دهد زیرا این ویروس می تواند از راه لمس مناطق مبتلا نیز منتشر شود.
منابع:
The American college of Obstetcirians and Gynecologists (http://www.acog.org/ /media/For%20P…)
US. Food and Drug Administartion (http://www.fda.gov/forconsumers/bya…)
[۲] HPV: Human Papilloma Virus
[۳] Genital warts
[۴] vulva
[۵] cervix
[۶] Precancer stage
[۷] Rectum
[۸] Pap test (pap smear)